Για τις εορτές, και πώς πρέπει να τις εορτάζουμε, και ποιά πράγματα συμβολίζουν εκείνα που τελούνται στις εορτές, και εναντίον εκείνων που υπερηφανεύονται σ’ αυτές. Και για εκείνους που άξια ή ανάξια κοινωνούν, και ποιά είναι η διαφορά ανάμεσά τους˙ και προς το τέλος, πώς κάποιος ενώνεται δια μέσου της θείας κοινωνίας με τον Θεό και πώς δεν ενώνεται.
Εκείνος που μπόρεσε να καταλάβει και να συνειδητοποιήσει ότι, αφού δημιουργήθηκε από την ανυπαρξία, μπήκε στον κόσμο γυμνός, αυτός θα γνωρίσει τον δημιουργό του, και αυτόν μόνο θα φοβηθεί και θα αγαπήσει, και αυτόν θα υπηρετήσει με όλη του την ψυχή, και δεν θα προτιμήσει τίποτε διόλου αντί γι’ αυτόν από τα ορατά, αλλά επειδή γνωρίζει με όλη τη βεβαιότητα ότι ο εαυτός του είναι ξένος από όλα τα επίγεια, να πούμε μάλιστα και απ’ αυτά που υπάρχουν στον ουρανό, παραδίδει όλη τη διάθεση της ψυχής του στη λατρεία του δημιουργού του. Διότι, αν είναι ξένος απ’ αυτά, από τα οποία πλάσθηκε και μέσα στα οποία ζει, είναι πολύ περισσότερο ξένος από εκείνα, από τα οποία απέχει πάρα πολύ και ως προς τη φύση και ως προς την ουσία και ως προς την ζωή. Εκείνος πάλι που κατάλαβε ότι ο εαυτός του είναι ξένος από τα επίγεια και γνωρίζει ότι μπήκε σ’ αυτό το θέατρο γυμνός και πρόκειται να βγει απ’ αυτό πάλι γυμνός,1 πώς δεν θα πενθήσει;
Πώς επίσης δεν θα κλάψει, όχι μόνο τον εαυτό του, αλλά και όλους τους ανθρώπους που έχουν μαζί του την ίδια καταγωγή και τα ίδια πάθη; Εκείνος πάλι που αγαπά και φοβάται μόνο τον Θεό, πώς θα ευφρανθεί σωματικά και πώς θα εορτάσει σωματικά κάπως έτσι, ασυνείδητα και αλόγιστα, όπως δηλαδή συνηθίζουν οι άνθρωποι, αν και ο ίδιος ο Κύριος διαρκώς λέει σ’ αυτούς˙ «Ο κόσμος θα χαρεί, εσείς όμως θα λυπηθείτε˙2 αλλά να έχετε θάρρος, εγώ έχω νικήσει τον κόσμο.3 θα αναστηθώ δηλαδή μέσα σας, όταν ο υλικός κόσμος θα καταποθεί από τη ζωή,4 που χορηγείται σε όλους από το Πνεύμα μου. Και όταν με δείτε, θα χαρεί η καρδιά σας, και τη χαρά σας κανείς δεν θα την αφαιρέσει από σας».5
Πώς λοιπόν εκείνος, που βλέπει τον ουράνιο Δεσπότη, θα επιθυμήσει κάποιο επίγειο πράγμα ή θα σκεφθεί κάτι, που δεν αρέσει στον Θεό; Πώς επίσης εκείνος, που γνωρίζει με βεβαιότητα τον εαυτό του, ότι είναι ξένος και γυμνός και φτωχός, ενώ κατέχει τα πάντα,6 για να εκφρασθώ αποστολικά, θα καυχηθεί, ή θα επαρθεί γι’ αυτά, που κάνει, ή θα μεγαλοφρονήσει για το πλήθος των κεριών και των καντηλιών, και για τα αρώματα και τα μύρα, ή θα καμαρώσει για τη σύναξη του λαού, ή για την πλούσια και πολυτελή τράπεζα, και για την επισημότητα των φίλων και την παρουσία ένδοξων ανδρών, απ’ αυτούς που υπάρχουν στη γη; Ασφαλώς, δεν θα το κάνει αυτό με κανένα τρόπο. Διότι γνωρίζει ότι όλα αυτά και όλοι συγχρόνως υπάρχουν σήμερα και αύριο φεύγουν, ότι σήμερα φαίνονται τα παρόντα και μετά από λίγο εξαφανίζονται. Διότι ένας τέτοιος και ένας που γνωρίζει να εορτάζει σωστά, δεν έχει διόλου προσηλωμένο το νου του ή τις αισθήσεις του σ’ αυτά που γίνονται – διότι αυτό είναι γνώρισμα εκείνων που δεν έχουν στη φαντασία τους τίποτε
περισσότερο από τα ορατά -, αλλά απεναντίας βλέπει με σοφό νου σ’ αυτά, που τελούνται, τα μέλλοντα σαν παρόντα, και μ’ αυτά η καρδιά του ευφραίνεται, και νομίζει ότι ολόκληρος ο εαυτός του βρίσκεται μέσα σ’ εκείνα και μαζί μ’ αυτούς, που εορτάζουν στους ουρανούς, μέσα στην κοινωνία του Αγίου Πνεύματος. Δεν προσέχει στα φώτα, δεν προσέχει στο πλήθος του λαού, ούτε στη συγκέντρωση των φίλων, αλλά σκέφτεται αυτό που θα ακολουθήσει μετά από λίγο, ότι δηλαδή τα φώτα θα σβηστούν και οι άνθρωποι θα αναχωρήσουν, ο καθένας για τον τόπο του, και ο ίδιος θα εγκαταλειφθεί μόνος μέσα στο σκοτάδι.
Μη λοιπόν μετράς χρόνους και μήνες και περιόδους καιρών, ούτε να λες σ’ εμένα, «Να, εόρτασα τη Γέννηση του Χριστού, την Υπαπαντή, τα Θεοφάνια, την Ανάσταση, την Ανάληψη, την κάθοδο του Πνεύματος». Μη μου λες αυτά, ούτε να μετράς όλες τις εορτές, αλλά ούτε να θεωρείς ότι αρκούν αυτές για τη σωτηρία της ψυχής σου, ούτε να νομίζεις ότι η εορτή υπάρχει μέσα στα λαμπρά ενδύματα και στα υπερήφανα άλογα και στα πολύτιμα μύρα και στα κεριά και στα καντήλια και στο πλήθος του λαού. Διότι δεν κάνουν λαμπρή την εορτή αυτά, ούτε αληθινή εορτή είναι αυτό, αλλά αυτά είναι σύμβολα της εορτής. Διότι, ποιά είναι η ωφέλειά μου, αγαπητέ, αν δεν πω να ανάψουν πολλά κεριά και πολλά καντήλια στο ναό και στη σύναξη των πιστών, αλλά αν μπορέσω να έχω τα κεριά και τα καντήλια τέτοια, όπως είναι ο ήλιος, που λάμπει από τον ουρανό, και αντί για πολλά κεριά και καντήλια να στερεώσω τα άστρα στην οροφή του ναού, και να κάνω το ναό καινούργιο ουρανό και παράδοξο πράγμα επάνω στη γη, και ακόμη μαζί μ’ αυτά να αισθανθώ αγαλλίαση μέσα
στο φως τους, και να με θαυμάσουν και να με επαινέσουν αυτοί που συγκεντρώθηκαν στην εορτή, και έπειτα μετά από λίγο, αφού σβησθούν όλα αυτά, εγώ ο ίδιος εγκαταλειφθώ στο σκοτάδι; Αν πάλι σήμερα θα ευωδίαζα τον εαυτό μου και αυτούς που συγκεντρώθηκαν στην εορτή, με μύρα, αύριο όμως θα γεμίσω από τη σάρκα μου και από το ρύπο της με δυσωδία, πες μου, εσύ που καυχιέσαι για τις λαμπρές εορτές, ποιά είναι η ωφέλειά μου, και αν υπάρχει σ’ εσένα σύνεση, απάντησέ μου με σύνεση,7 όπως λέει ο σοφός Σειράχ. Πραγματικά δεν υπάρχει καμία ωφέλεια, και αν ακόμη σιωπάς, επειδή πιέζεσαι από το λόγο. Διότι, αν σήμερα θα φωτισθώ, αύριο όμως θα σκοτισθώ, ή αν σήμερα θα ευφρανθώ, αύριο όμως θα πέσω στη λύπη, ή και αν αυτή τη μέρα θα απολάμβανα την υγεία, αλλά την επόμενη θα πέσω στην αρρώστια, ποιό το κέρδος μου; Πες μου. Ποιά λοιπόν είναι η απόλαυση απ’ αυτά, που έχουν ειπωθεί;
«Δεν όρισα εγώ αυτές τις εορτές, λέει ο Κύριος. Διότι, ποιός ζήτησε αυτά από τα χέρια σας;».8 Ο Χριστός δεν έχει νομοθετήσει να εορτάζουμε εμείς έτσι. Αλλά πώς; Άκου με προσοχή. Πρώτα θα προσθέσω τις αντιρρήσεις εκείνων που εναντιώνονται στο λόγο και μιλούν έτσι: «Τί λοιπόν», λένε, «δεν θα ανάψουμε κεριά και καντήλια; Δεν θα προσφέρουμε μύρα και θυμίαμα; Δεν θα προσκαλέσουμε πλήθος που ψάλλει, ούτε θα συγκεντρώσουμε γνωστούς και φίλους και άρχοντες; Αυτά λες; Έτσι προστάζεις;» Δεν λέω αυτό, ποτέ κάτι τέτοιο˙ αλλά και σε συμβουλεύω και σε παροτρύνω και πολύ πιο πλούσια να τα κάνεις αυτά. Αλλά όμως θέλω να γνωρίζεις τον σωστό τρόπο, και θα σου υποδείξω και το ίδιο το μυστήριο της εορτής των πιστών. Ποιό λοιπόν είναι αυτό; Είναι αυτό, που σου φανερώνουν εκείνα που γίνονται από σένα με συμβολικό τρόπο.
Το πνευματικό λοιπόν φως το δείχνουν σ’ εσένα, υποδηλώνοντάς το, τα καντήλια˙ διότι όπως ο ναός, αυτός δηλαδή ο ωραιότατος οίκος, φωτίζεται από τα πολλά καντήλια, έτσι και ο οίκος της δικής σου ψυχής, που έχει περισσότερη αξία απ’ αυτόν εδώ το ναό, πρέπει να φωτίζεται και να λάμπει πνευματικά, με το να ανάβουν δηλαδή και να φεγγοβολούν μέσα σου με τη θεία φωτιά όλες οι πνευματικές αρετές, ώστε να μη μείνει μέσα σ’ αυτόν ούτε ένα μέρος αφώτιστο˙ τους φωτόμορφους επίσης λογισμούς τους συμβολίζει σ’ εσένα το πλήθος των αναμένων από την ορατή φωτιά καντηλιών, ώστε να λάμπει ο καθένας απ’ αυτούς, όπως τα καντήλια, και να μην απομείνει μέσα στην κατοικία της ψυχής σου σκοτεινός λογισμός, αλλά να λάμπουν εντελώς όλοι οι λογισμοί, με το να ανάβουν διαρκώς με τη φωτιά του Πνεύματος, για να μη διακόπτεται η αλυσίδα της διάκρισης των λογισμών, που μοιάζει με στεφάνι˙ το πνευματικό μύρο το δείχνουν επίσης σ’ εσένα τα αρώματα που χύνονται και οι ποικιλίες των θυμιαμάτων, αυτά, που και σε διδάσκουν ότι πρέπει να το
αποκτήσεις μέσα σου πλούσια. Διότι, από τη μία, το μύρο, που ραντίζεται από έξω, θα εικονίζει για τους πνευματικούς ανθρώπους τη δροσιά που πέφτει στα όρη της Σιών και θα είναι όπως το μύρο που κατεβαίνει στη γενειάδα του Ααρών και στην άκρη του ενδύματός του,9 από την άλλη, το μύρο, που αναβλύζει από μέσα και δροσίζει σαν νερό το πνεύμα, θα γίνει γι’ αυτόν, που κινείται από το θείο Πνεύμα, πηγή που χύνει νερά αιώνιας ζωής,10 με το να καίγεται και να σκορπίζει σε καπνό ευωδίας˙ από τη μία, με το να είναι σαν φως και να γίνεται ορατό από τους καθαρούς ως προς την καρδιά, από την άλλη, με το να είναι σαν δέντρο ζωής11 και να σταυρώνει τα θελήματα της σάρκας,12 αυτό δηλαδή που ευωδιάζει τα σύμπαντα και ευφραίνει πάντοτε με πνευματική ευφροσύνη μόνο τους πιστούς.
Αλλά όμως αυτά δεν ισχύουν μόνο σε όσα έχουν ειπωθεί, αλλά έχουν και άλλη έννοια πνευματικής διδασκαλίας. Διότι, αν ο Θεός στόλισε με την ευωδιά έτσι τα άψυχα, πολύ περισσότερο θα στολίσει εντελώς, αν θέλεις, με τις εικόνες των αρετών και θα δοξάσει με την ευωδιά του Αγίου Πνεύματος εσένα, που σε δημιούργησε κατά την εικόνα του, με τη δυνατότητα να του μοιάσεις.13 Διότι αυτά τα αρώματα, που κατασκευάσθηκαν από ανθρώπινα χέρια και ευωδιάζουν με την ευωδιά τους τις αισθήσεις σου, αναπαριστάνουν την πλάση σου και την υποδηλώνουν όσο το δυνατό σοφότερα. Όπως λοιπόν τα αρώματα, που κατασκευάστηκαν από διάφορες αρωματικές ουσίες, τα πλάθουν τα χέρια των μυροποιών και αποτελούν ένα άρωμα από πολλές αρωματικές ουσίες, έτσι έπλασαν τα χέρια του Θεού και εσένα, που κατασκευάσθηκες σοφά και συναρμολογήθηκες με τα πνευματικά μέλη του πνευματικού μύρου, δηλαδή με τα χαρίσματα του ζωοποιού και παντουργού14 Πνεύματος˙ και γι’ αυτό πρέπει να μεταδίδεις την ευωδία της γνώσης και της σοφίας του, ώστε εκείνοι, που ακούν τα
λόγια της διδασκαλίας σου, να δέχονται στα αισθητήρια της ψυχής την ευωδιά τους και να αισθάνονται πνευματική ευφροσύνη.
Τα πλήθη επίσης, που συγκεντρώθηκαν και ψάλλουν μεγαλόφωνα στον Θεό, φανερώνουν με κάποιο τρόπο τα ουράνια τάγματα και τις αναρίθμητες αγγελικές δυνάμεις που ανυμνούν τον ουράνιο Δεσπότη για τη δική σου σωτηρία. Ο αίνος μάλιστα και ο ύμνος, που ψάλλεται από τα πλήθη, υπονοεί τον μυστικό εκείνο ύμνο, που ανυμνούν ασίγητα οι άγιοι άγγελοι, για να κάνεις και εσύ ο ίδιος τέτοιο τον εαυτό σου, και να ανυμνείς ασταμάτητα σαν επίγειος άγγελος μυστικά, με το άυλο στόμα της καρδιάς σου, τον Θεό, που σε έχει δημιουργήσει. Οι φίλοι επίσης και οι γνωστοί και αυτοί από τους άρχοντες, που είναι παρόντες, σε διδάσκουν με την παρουσία τους ότι πρέπει να συναριθμηθείς και να γίνεις με όλη την εργασία των εντολών και με τον πλούτο των αρετών ομοτράπεζος με τους αποστόλους, με τους προφήτες, με τους μάρτυρες και με όλους τους οσίους.
Αν θεωρείσαι ότι εορτάζεις έτσι και ότι έχεις γίνει τέτοιος, όποιον περιέγραψε ο λόγος, τότε μ’ αυτά που κάνεις, εορτάζοντας, εορτάζεις πνευματική εορτή, και εορτάζεις μαζί με τις ουράνιες αγγελικές δυνάμεις. Αν όμως δεν εορτάζεις έτσι, ούτε έκανες με την εργασία των εντολών τέτοιο τον εαυτό σου, ποιά ωφέλεια έχεις, αν εορτάζεις; Υπάρχει φόβος μήπως ακούσεις και εσύ, όπως άκουσαν οι παλαιοί Ιουδαίοι: «Θα μετατρέψω», λέει ο Θεός, «σε πένθος τις εορτές σου15 και θα μεταβάλω τη χαρά σου σε λύπη».
Τί λοιπόν; Δεν θα εορτάσουμε με σωματικό και ορατό τρόπο, αν δεν θα μπορέσουμε να γίνουμε τέτοιοι, όποιους υπέδειξες σ’ εμάς με το λόγο; Και πάρα πολύ θα εορτάσουμε. «Να εορτάζεις»,16 λέει ο προφήτης, και να εκπληρώνεις, όσο μπορείς, αυτά που αποσκοπούν στην τιμή του Θεού και των αγίων του, και να συγκαλείς, αν είναι δυνατό, όλους, δηλαδή τους βασιλείς, τους άρχοντες, τους αρχιερείς, τους ιερείς, τους μοναχούς, τους λαϊκούς, για να δοξασθεί ο Θεός από όλους με τη μεσολάβησή σου˙ και η δοξολογία τους, σαν να αναφέρεται στον Θεό από έναν, από σένα δηλαδή, θα υπολογισθεί σ’ εσένα, και θα είσαι ευάρεστος στον Θεό. Μη νομίζεις όμως ότι απ’ αυτά, που θα κάνεις, δοξάζεις τον Θεό και τους αγίους του ή ότι προσθέτεις κάτι στη δόξα τους. Πώς δηλαδή είναι δυνατό; «Διότι δεν δοξάζεται», λέει, «αυτό, που είναι δοξασμένος, χάρη στην υπερβολική δόξα του»,17 ούτε οι άγιοι έχουν ανάγκη από επίγεια και ανθρώπινη δόξα. Απεναντίας να εορτάζεις, για να βρεις ευσπλαχνία από τον Θεό με την πρεσβεία εκείνων.
Αλλά ούτε να υποθέτεις έτσι, ότι αυτό που γίνεται είναι αληθινή εορτή, αλλά καλύτερα να το θεωρείς εικόνα και σκιά και σύμβολο της εορτής. Διότι, πες μου, ποιά σχέση θα μπορούσαν να έχουν ποτέ τα ορατά και τα άψυχα και τα εντελώς αναίσθητα, με τα νοητά και τα θεία και τα έμψυχα, ή, καλύτερα να πω, με τα πνευματικά και τα ζωντανά, και μ’ αυτά που παρέχουν την αιώνια ζωή;
Ας είναι εορτή για σένα, που εορτάζεις με σύνεση και με ευσέβεια, όχι το φως των καντηλιών, που σβήνει σε λίγο, αλλά κυρίως η ίδια η καντήλα της ψυχής σου, που είναι η γνώση των θείων και ουρανίων πραγμάτων, η γνώση, που χορηγείται από το Άγιο Πνεύμα σ’ εκείνον που είναι Ισραηλίτης ως προς τη διάνοια.18 Αυτή η γνώση ας λάμπει με όλη τη ζωή σου, φωτίζοντας περισσότερο από τις ακτίνες του ήλιου όλους αυτούς που βρίσκονται μέσα στην παγκόσμια οικία και που είναι καθαρό φως του λόγου, αρτυμένο με το αλάτι του Πνεύματος,19 σύμφωνα με την εντολή, που προστάζει: «Ας λάμψει το φως σας μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα και να δοξάσουν τον Πατέρα σας που είναι στους ουρανούς».20
Αντί για τα πολλά καντήλια, ας υπάρχουν σ’ εσένα οι σκέψεις που είναι όμοιες με φως, με τις οποίες υφαίνεται όλη η διακόσμηση των αρετών και φανερώνεται με λαμπρότητα η ποικιλία του πνευματικού ναού και της ωραιότητάς του σ’ αυτούς, που βλέπουν σωστά.
Αντί για τα μύρα και τα αρώματα, ας σε ευωδιάζει η πνευματική ευωδιά του Αγίου Πνεύματος, που η οσμή της είναι ανέκφραστη και η μοσχοβολιά της αίσθησής της είναι όμοια με φως.
Αντί για το πλήθος του λαού, ας στέκονται μαζί σου τα τάγματα των αγίων αγγέλων, που δοξάζουν για σένα τον Θεό και χαίρονται πάντοτε για τη σωτηρία και την άνοδο και την προκοπή σου.
Αντί για τους φίλους και τους άρχοντες και τους βασιλείς, ας εορτάζουν και ας μετέχουν μαζί σου στην εορτή, όπως δηλαδή φίλοι, όλοι οι άγιοι, που προσκυνούνται και τιμώνται απ’ αυτούς. Αυτοί ας είναι αγαπητοί και τιμώμενοι σ’ εσένα περισσότερο από όλους, ώστε, όταν αναχωρήσεις απ’ αυτή τη ζωή, να σε υποδεχτούν στις αιώνιες κατοικίες τους, όπως υποδέχθηκε ο Αβραάμ μέσα στις αγκάλες του τον Λάζαρο,21 αν και αυτό, που έχει ειπωθεί, ερμηνεύεται και αλλιώς.22
Αντί για το πλούσιο τραπέζι, με την αφθονία των φαγητών, ας υπάρχει σ’ εσένα μόνο ο ζωντανός άρτος, όχι μόνο ο αισθητός και φαινόμενος, αλλά ο άρτος, που είναι μέσα στον αισθητό, και που με τον αισθητό έγινε και δίνεται σ’ εσένα σαν αισθητός άρτος, ο ίδιος ο άρτος, που κατεβαίνει από τον ουρανό και δίνει στον κόσμο ζωή23˙ αυτό τον άρτο, όσοι τον τρώνε, όχι μόνο τρέφονται, αλλά και παίρνουν ζωή, και ζώντας, ανασταίνονται σαν από τους νεκρούς. Αυτό, ας είναι σ’ εσένα απόλαυση και τροφή αχόρταγη και αδάπανη˙ ας υπάρχει μάλιστα οίνος, όχι αυτός ο οίνος, που είναι ορατός, αλλά εκείνος που φαίνεται βέβαια ότι είναι οίνος, αλλά που εννοείται ότι είναι αίμα Θεού, ανέκφραστο φως, ανείπωτη γλυκύτητα, αιώνια ευφροσύνη˙ αυτό τον οίνο, αν τον πίνεις άξια πάντοτε, δεν θα διψάσεις ποτέ˙ αρκεί μόνο να τον πίνεις με αίσθηση ψυχής, με προετοιμασία της ειρήνης των ψυχικών δυνάμεων.
Αλλά πρόσεχε από εδώ το νόημα αυτών που λέγονται. Αν τρώς και πίνεις τον άρτο και τον οίνο με αίσθηση και με γνώση, τότε άξια συμμετέχεις σε αυτά˙ αν όμως δεν τρως και δεν πίνεις έτσι, οπωσδήποτε τρως και πίνεις ανάξια. Αν έχεις μεταλάβει με καθαρή θέαση αυτό, που έχεις μεταλάβει, τότε έγινες αλήθεια άξιος γι’ αυτή την τράπεζα˙ αν όμως δεν γίνεις άξιος, τότε δεν θα προσκολληθείς, δεν θα ενωθείς διόλου με τον Θεό.
Ας μη λοιπόν νομίζουν εκείνοι, που ανάξια μετέχουν στα θεία μυστήρια, ότι μ’ αυτά συνάπτονται έτσι απλά και ενώνονται με τον αόρατο Θεό˙ διότι δεν θα γίνει διόλου αυτό, αλλά και δεν θα συμβεί ποτέ. Διότι μόνο εκείνοι, που μαζί με τη μετάληψη της θείας σάρκας του Κυρίου αξιώνονται, με την πνευματική επαφή, να δουν και να φάνε και την αποκάλυψη της αόρατης θεότητας, με το πνευματικό μάτι και στόμα, μόνο εκείνοι γνωρίζουν ότι ο Κύριος είναι αγαθός24˙ αυτοί, δηλαδή, που δεν τρώνε με αισθητό τρόπο μόνο ορατό άρτο, αλλά τρώνε και πίνουν συγχρόνως την ίδια στιγμή με πνευματικό τρόπο συνάμα και Θεό, ενώνονται και ως προς τα δύο αυτά με τον διπλό Χριστό, ως προς τις φύσεις, και γίνονται σύσσωμοι μ’ αυτόν26 και συμμέτοχοι στη δόξα και θεότητά του. Έτσι λοιπόν εκείνοι που άξια και με γνώση και θέα΄ση του μυστηρίου τρώνε απ’ αυτό τον άρτο και πίνουν απ’ αυτό το ποτήρι, με ευαίσθητη ψυχή και καρδιά, ενώνονται με τον Θεό˙ εκείνοι όμως που το κάνουν αυτό ανάξια, είναι άδειοι από τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, επειδή
τρέφουν μόνο το σώμα, όχι όμως και την ψυχή τους.
Αλλά όμως, αγαπητέ, μην ταραχθείς, επειδή ακούς την αλήθεια να φανερώνεται από μας. Διότι αν ομολογείς ότι η σάρκα του Κυρίου είναι άρτος ζωής και ότι ο άρτος δίνει ζωή, και αν γνωρίζεις ότι το αίμα του, και δίνει ζωή σ’ εκείνους, που το μεταλαμβάνουν, και γίνεται όπως η πηγή του νερού, που θα αναβλύζει στην αιώνια ζωή,27 σ’ εκείνον, που το πίνει, πες μου, πώς εσύ, αν και μεταλαμβάνεις αυτά, δεν προσθέτεις ψυχικά τίποτε περισσότερο, αλλά και αν ακόμη αισθανθείς ίσως κάποια μικρή χαρά, παραμένεις πάλι μετά από λίγο όποιος ήσουν και προηγουμένως, χωρίς να γίνεται καμία προσθήκη ζωής μέσα σου και χωρίς να αναβλύζει πηγή ζωής ή να βλέπεις το οποιοδήποτε φως; Διότι αυτός ο άρτος, ορατά βέβαια, σ’ εκείνους, που δεν ξεπέρασαν την αίσθηση, φαίνεται ψωμί, πνευματικά όμως είναι αχώρητο και απλησίαστο φως˙ έτσι και ο οίνος παρόμοια είναι και ο ίδιος φως, ζωή, φωτιά και ζωντανό νερό. Αν λοιπόν, παρ’ όλο που τρως και πίνεις τον θείο άρτο και τον οίνο της ευφροσύνης, δεν θα γνωρίσεις αν έζησες την άφθαρτη ζωή, αν
δέχθηκες μέσα σου τον άρτο όμοιο με φως, ή πύρινο, όπως τον δέχθηκε ο προφήτης,28 αν ήπιες το δεσποτικό αίμα, όπως το νερό που αναβλύζει και κελαρύζει, αν δεν έφθασες διόλου σε θέαση και μετοχή κανενός απ’ αυτά, πώς φαντάζεσαι ότι έχεις γίνει κοινωνός της ζωής; Πώς επίσης νομίζεις ότι άγγιξες την απλησίαστη φωτιά ή πώς υποθέτεις ότι μετέλαβες εντελώς το αιώνιο φως; Με κανένα τρόπο λοιπόν δεν έγινε αυτό σ’ εσένα, που δεν έχεις αίσθηση γι’ αυτά˙ αλλά απεναντίας το φως σε φωτίζει, παρ’ όλο που είσαι τυφλός, η φωτιά επίσης σε θερμαίνει, αλλά δεν σε άγγιξε, η ζωή έπεσε επάνω σου σαν σκιά, αλλά δεν ενώθηκε μ’ εσένα, το ζωντανό νερό διέσχισε σαν μέσα σε ρυάκι την ψυχή σου, επειδή δεν βρήκε άξια για τον εαυτό του υποδοχή. Επειδή λοιπόν έτσι τα λαμβάνεις και έτσι τα αγγίζεις αυτά, που δεν πρέπει να τα αγγίζει κανείς, και επειδή νομίζεις ότι τα τρως αυτά, παραμένεις χωρίς να λαμβάνεις, χωρίς να τρως, χωρίς τίποτε εντελώς να έχεις μέσα σου. Διότι ο απλησίαστος Λόγος, ο άρτος δηλαδή που κατεβαίνει από τον ουρανό,29
δεν περιλαμβάνεται αισθητά, αλλά, μάλλον, ο ίδιος περιλαμβάνει και αγγίζει και ενώνεται άμικτα με τους άξιους και με αυτούς που είναι ετοιμασμένοι για την υποδοχή του.
Αν βέβαια έτσι εορτάζεις, αλλά και έτσι μεταλαμβάνεις τα θεία μυστήρια, θα είναι όλη η ζωή σου μία εορτή, και όχι μόνο εορτή, αλλά θα είναι αφορμή για εορτή και ένα Πάσχα, θα είναι η μετάβαση δηλαδή και η αναχώρηση από τα ορατά στα πνευματικά, όπου κάθε σκιά και κάθε εικόνα και τα τωρινά σύμβολα θα καταργηθούν, και θα απολαύσουμε πλούσια στους αιώνες, καθαροί με καθαρό τρόπο, το καθαρότατο θυσίασμα, μέσα στον Θεό Πατέρα και μέσα στο Άγιο Πνεύμα, βλέποντας πάντοτε τον Χριστό και βλεπόμενοι απ’ αυτόν, υπάρχοντας μαζί με τον Χριστό, βασιλεύοντας μαζί με τον Χριστό, από τον οποίο δεν υπάρχει στη βασιλεία των ουρανών τίποτε ανώτερο˙ σ’ αυτόν πρέπει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνηση, μαζί με τον Πατέρα και το πανάγιο και ζωοποιό Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
Υποσημειώσεις.
1. Πρβ. Ιώβ 1, 21
2. Ιω. 16,20
3. Ιω. 16, 33
4. Β’ Κορ. 5,4
5. Ιω. 16,22
6. Β’ Κορ. 6, 10
7. Σ’ Σειρ. 5, 12
8. Ησ’. 1, 12
9. Ψαλ. 132, 2-3
10. Πρβ. Ιω. 4, 14
11. Πρβ. Γέν. 2,9
12. Πρβ. Γαλ. 5, 24
13. Γέν. 1, 26
14. Παντουργό˙ θεοπρεπές γνώρισμα του Αγίου Πνεύματος, δηλωτικό της θείας σοφίας.
15. Αμώς 8, 10
16. Ναούμ 2,1
17. Β’ Κορ. 3,10
18. Πρβ. Ιω. 1, 48
19. Πρβ. Κολ. 4, 6
20. Ματθ. 5, 16
21. Λουκ. 16, 23
22. Ότι ο Κύριος με την παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου προτρέπει στην καλή χρήση του πλούτου με την αγαθοεργία.
23. Ιω. 6, 33
24. Πρβ. Ψαλ. 33,9
25. Διπλές αισθήσεις˙ εννοεί τις αισθήσεις του σώματος και της ψυχής.
26. Εφ. 3,6
27. Ιω. 4, 14
28. Ησ’. 6, 6-7
29. Ιω. 6, 33
Από το βιβλίο: Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου – Έργα (Νεοελληνική απόδοση).
Εκδόσεις: Περιβόλι της Παναγίας. Μάιος 2017
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
