Πόσα χρόνια είχαμε να ακούσουμε και να γράψουμε τη λέξη «βομβητής»; Δύο; Τρεις δεκαετίες; Αυτό ήλπιζαν και οι χρήστες των βομβητών: Επειδή η τεχνολογία των συσκευών είναι παρωχημένη, θα τους εξέθετε λιγότερο στον κίνδυνο παρακολούθησης. Η μετατροπή αυτής της πρωτόγονης «προσωπικής» συσκευής σε ανθρωποκτόνο εργαλείο δεν επέφερε αξιόλογο στρατιωτικό πλήγμα. Ο ψυχολογικός αντίκτυπος όμως του πλήγματος είναι απροσμέτρητος, γιατί δεν προσβάλλει μόνο τους άμεσους στόχους. Προσβάλλει όποιον φέρει πάνω του συσκευή και από προχθές μπορεί να την κοιτάει με καχυποψία. Μπορεί να έχει τον δικαιολογημένο φόβο ότι, όπως μπόρεσε μια μυστική υπηρεσία, έτσι αύριο και ένας ανεξέλεγκτος παράγοντας μπορεί να μιμηθεί την ιδέα να στρέψει ένα δίκτυο εις βάρος των δικτυωμένων.
Ο φόβος μπορεί να είναι δικαιολογημένος και ταυτόχρονα αφελής. Η οπλοποίηση των βομβητών μεταφράζει απλώς στην αρχαϊκή γλώσσα της βίας την πολύ πιο δραστική, αν και αναίμακτη, επήρεια των σύγχρονων δικτύων. Μπορεί τα έξυπνα κινητά μας να μην εκρήγνυνται (συνήθως) στην παλάμη μας. Είναι όμως φορείς τεχνολογιών που δεν έχουν σχεδιαστεί για να μας συνδέουν και να μας ενημερώνουν. Εχουν σχεδιαστεί απλώς για να μας κρατούν κολλημένους – για να μας μετατρέπουν σε καταναλωτές «χρόνου οθόνης». Το προϊόν είναι ο χρήστης και το συνάλλαγμα ο χρόνος του – το screen time.
Η ένωση των ανθρώπων ήταν πάντα η δύναμή τους. Τα δίκτυα όμως δεν ενώνουν πια. Η δικτύωση δεν προστάτευσε την παραστρατιωτική οργάνωση – την έκανε πιο ευάλωτη σε όποιον μπορούσε να διεισδύσει στο δίκτυο. Αν επιχειρήσει κανείς το άλμα από τον πόλεμο στην ειρήνη, θα δει ότι με ανάλογο τρόπο η παγκόσμια, απόλεμη διαδικτύωση εκθέτει αυτούς που υποτίθεται ότι συνδέει. Τους αποσπά από το περιβάλλον τους και τους αποξενώνει, ποντίζοντάς τους σε ποταμούς ανόητης και τοξικής πληροφορίας.
Για πολύ καιρό ο κοινός τόπος ήταν ότι το αντίδοτο στην κακή πληροφορία είναι περισσότερη πληροφορία. Στον δηλητηριώδη λόγο το αντίδοτο ήταν ο ελεύθερος αντίλογος. Η αγορά του λόγου θα αυτορρυθμιζόταν υπέρ της αλήθειας. Αρκούσε ο πλουραλισμός και η ελεύθερη πρόσβαση. Η δια-πίστωση αυτής της πλάνης –ότι η πολλή πληροφορία, αργά ή γρήγορα, παράγει διαφώτιση για τους δικτυωμένους– είναι το κεντρικό επιχείρημα του νέου βιβλίου του Γιουβάλ Νόα Χαράρι. Ο όγκος της διακινούμενης πληροφορίας δεν εγγυάται την αλήθεια της, ούτε την ποιότητά της. Δεν υπάρχει αυτόματος μηχανισμός διόρθωσης του λόγου που διακινείται σε ένα «ελεύθερο» δίκτυο. Ιδίως όταν, όπως συνέβη στο βάρβαρο παράδειγμα του Λιβάνου, μπορεί ένας εισβολέας (στην υπόθεση του Χαράρι, μια μη ανθρώπινη ευφυΐα) να το δηλητηριάσει.
«Ελεύθερο» δίκτυο;
Επαινώντας προχθές (20 Σεπτεμβρίου 2024) την ελληνική κυβέρνηση για την απαγόρευση των κινητών στα σχολεία, ο Τζόναθαν Χάιντ, συγγραφέας του «The Anxious Generation», έγραψε ότι «οι μαθητές θα έχουν πλέον 6-7 ώρες την ημέρα ελεύθεροι από το διαδικτυακό δράμα».
Η ελευθερία δεν είναι πια στη δικτύωση. Είναι στην αποσύνδεση.
Η/Υ ΠΗΓΗ:
Η Καθημερινή: 22 Σεπτεμβρίου 2024
