Για τη φοβερή μέρα του Κυρίου και τη μέλλουσα κρίση, ότι δηλαδή συντελείται σ’ εμάς από εδώ ακόμη και πριν από τον θάνατο, καθώς καθαριζόμαστε με τα δάκρυα, και ότι σε όποιους θα πραγματοποιηθεί στην παρούσα ζωή δεν τους συναντά στη μέλλουσα. Και ποιά είναι η μέρα του Κυρίου και σε ποιούς φανερώνεται ξαφνικά. Και ότι η πίστη στον Χριστό δεν μπορεί μόνη να μας σώσει, αν δεν γίνουμε συνειδητά μέτοχοι και του Αγίου Πνεύματος˙ και ότι δεν λαμβάνουν τον Χριστό με το βάπτισμα όλοι οι βαπτιζόμενοι. Και πώς μπορεί κάποιος να γνωρίσει, αν έχει μέσα τον Χριστό και αν έχει γίνει μέτοχος του Αγίου Πνεύματος. Και ερμηνεία, παρενθετικά, στο χωρίο, «Εν αρχή ην ο Λόγος». Και μακαρισμός σ’ εκείνους που από τους αγώνες δέχθηκαν την επιφοίτηση του Πνεύματος.
… Πρέπει λοιπόν να βλέπουμε τους εαυτούς μας, αδελφοί, και να εξετάζουμε τις ψυχές μας με ακρίβεια, αν δεχθήκαμε τον Κύριο Ιησού, που κηρύχθηκε σ’ εμάς, και αν τον αποκτήσαμε μέσα στους εαυτούς μας, ώστε να γνωρίσουμε, όπως λέει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, αν λάβαμε απ’ αυτόν δικαίωμα να γίνουμε τέκνα του Θεού. Ας προσέχει λοιπόν ο καθένας σ’ αυτά που λέγονται από τις άγιες Γραφές, και ας εξετάζει τον εαυτό του, όπως είπαμε, για να μη βρεθεί, εξαπατώντας άσκοπα τον εαυτό του, με το να νομίζει ότι είναι πιστός, άπιστος, και ενώ νομίζει ότι έχει μέσα του τον Κύριο, να βγει από το σώμα του άδειος, και επειδή δεν έχει τίποτε, να καταδικασθεί, αφού θα του αφαιρεθεί και αυτό που νομίζει ότι έχει, και να ριχθεί μέσα στη φωτιά.1
Από πού λοιπόν θα γνωρίσουμε, αν ο Χριστός είναι μέσα μας, αλλά και πώς θα εξετάσουμε τους εαυτούς μας; Αν συλλέξουμε τα λόγια των θείων Γραφών και τα θέσουμε απέναντι στις ψυχές μας, σαν καθρέφτες, θα δούμε να καθρεφτίζεται σ’ αυτά ολόκληρος ο εαυτός μας. Αλλά, ας οδηγήσουμε το λόγο μας ψηλότερα, και, αν ο Θεός με το άνοιγμα του ακάθαρτου στόματός μου2 δώσει λόγο, θα εκθέσω σ’ εσάς τους αδελφούς μου κάπως τον τρόπο της κατανόησης. Αλλά προσέχετε, παρακαλώ˙ διότι ο λόγος αναφέρεται σε φοβερά πράγματα.
«Από όλα πριν υπήρχε ο Λόγος, και ο Λόγος ήταν με τον Θεό, και ο Λόγος ήταν Θεός. Ο Λόγος υπήρχε από την αρχή με τον Θεό. Όλα δημιουργήθηκαν δια μέσου αυτού. Μέσα σ’ αυτόν υπήρχε ζωή, και η ζωή ήταν το φως των ανθρώπων. και το φως φωτίζει μέσα στο σκότος, και το σκότος δεν το κάλυψε»3. Λέγοντας λοιπόν αυτά, φανέρωσε την αδιαίρετη Τριάδα, με το να ονομάσει Θεό τον Πατέρα, Λόγο τον Υιό, Ζωή το Άγιο Πνεύμα, που τα τρία αυτά είναι και ένα φως, που φωτίζει μέσα στο σκότος. Σε ποιό άραγε σκότος; Οπωσδήποτε, εννοεί, στο σκότος που υπάρχει στα ορατά δημιουργήματα˙ διότι ο Θεός είναι παρών σε καθετί και παντού, και είναι φως και φωτίζει˙ και λέει, «το σκότος δεν τον κάλυψε», αντί να πει ότι μολυσμός αμαρτίας δεν τον πλησίασε διόλου, ούτε η κτίση τον εμπόδισε να φωτίζει, ούτε τον γνώρισε, ούτε τον βρήκε, ούτε ενώθηκε μαζί του, ούτε τον έχει δει. Γι’ αυτό, επαναλαμβάνοντας δεύτερη φορά το ίδιο νόημα, για να το κάνει σαφές, πρόσθεσε και λέει: «Αυτός ήταν το αληθινό φως, που φωτίζει κάθε άνθρωπο που έρχεται τον κόσμο.
Ήταν μέσα στον κόσμο, και ο κόσμος δημιουργήθηκε δια μέσου αυτού, και ο κόσμος δεν τον γνώρισε»4. Από την αρχή, λέει, ο Θεός ήταν παντού, αυτός δηλαδή που δίνει ζωή σε κάθε άνθρωπο, που έρχεται στον κόσμο, και που, πριν να δημιουργήσει τον κόσμο, ήταν στον κόσμο. Με ποιό τρόπο; Διότι όλα προϋπήρχαν μπροστά του και μέσα του˙ διότι αυτοί που ακόμη δεν γεννήθηκαν είναι μπροστά στον Θεό όχι σαν να μην υπάρχουν, αλλά σαν να έχουν πια δημιουργηθεί. Στη συνέχεια, αφού δημιούργησε τον κόσμο, δεν απομακρύνθηκε, λέει, τοπικά από τον κόσμο, αλλά ήταν μέσα στον κόσμο, και όμως ο κόσμος δεν τον γνώρισε.
Με ποιό τρόπο λοιπόν, πριν να δημιουργήσει τον κόσμο, ο Θεός ήταν παντού, και όταν δημιούργησε τον κόσμο, ήταν μέσα στον κόσμο, φωτίζοντάς τον, και όμως ο κόσμος δεν τον κάλυψε; Προσέχετε με ακρίβεια. Δεν απομακρύνθηκε, λέει, τοπικά, αυτός που είναι παρών παντού και γεμίζει τα πάντα με την παρουσία του,5 όταν ο Θεός δημιούργησε αυτό τον ορατό κόσμο, αλλά απομακρύνθηκε ως προς τη φύση και τη δόξα της θεότητας, επειδή δηλαδή κανένα απ’ αυτά που έχουν δημιουργηθεί δεν τον πλησίασε, ούτε τον κάλυψε διόλου˙ και μάλιστα, με το να είναι αχώριστος από όλα, υπάρχει ολοφάνερα μέσα σε όλα. «Και κανείς», λέει, «δεν τον γνωρίζει πραγματικά, παρά μόνο ο Υιός, και εκείνος στον οποίο θέλει ο Υιός να τον φανερώσει»6. Αυτός, λοιπόν, που είναι μέσα στον κόσμο και που δεν γνωρίζει ο κόσμος, «ήρθε σταρ δικά του μέρη και οι δικοί του δεν τον δέχθηκαν».7 «Δικά του μέρη» ονόμασε τον κόσμο και αυτούς που είναι στον κόσμο, επειδή ο ίδιος είναι Δημιουργός και Δεσπότης τους και έχει μαζί τους σαρκική συγγένεια.
Μην παραβλέψεις λοιπόν αυτά που έχουν ειπωθεί, αλλά να γνωρίζεις ότι ο Λόγος που πριν από όλα υπήρχε με τον Θεό, και που είναι Θεός και έχει τη ζωή μέσα του και δημιούργησε τα πάντα και είναι φως, που φωτίζει κάθε άνθρωπο, ο ίδιος που πριν από τον κόσμο ήταν μέσα στον κόσμο και δημιούργησε τον κόσμο και υπάρχει μέσα στον κόσμο και αγνοείται από τον κόσμο και δεν καλύπτεται απ’ αυτόν, αφού σαρκώθηκε, ήρθε στον κόσμο, ώστε, σ’ εκείνους βέβαια που τον δέχονται με πίστη στον Θεό και τηρούν τις εντολές του και σηκώνουν τον σταυρό, να φανερωθεί ως Θεός και να γνωρισθεί ποιος είναι, τώρα βέβαια περιορισμένα, ανάλογα με τη δυνατότητα του καθενός, αλλά στην ανάσταση τελειότερα. «Διότι σε όσους τον δέχθηκαν», λέει, «σ’ αυτούς έδωσε δικαίωμα να γίνουν τέκνα του Θεού, σ’ εκείνους δηλαδή που πιστεύουν στο όνομά του˙ οι οποίοι δεν γεννήθηκαν από αίματα ούτε από το θέλημα της σάρκας ούτε από το θέλημα του άνδρα, αλλά από τον Θεό. Και ο Λόγος σαρκώθηκε, και κατοίκησε μέσα σ’ εμάς, και είδαμε τη δόξα του, τη δόξα που έχει
αυτός ως μονογενής Υιός από τον Πατέρα, και είναι γεμάτος χάρη και αλήθεια».8
Να, ο καθρέφτης, που ανέφερα σ’ εσάς προηγουμένως, είναι αυτά τα λόγια. Και σκέψου την ακρίβεια των ευαγγελικών λόγων, πως διδάσκει ολοκάθαρα σ’ εμάς τα γνωρίσματα των πιστών, για να γνωρίζουμε ο καθένας από μας και τον εαυτό μας και τους πλησίον μας. «Σε όσους μάλιστα τον δέχθηκαν» λέει, ομολογώντας δηλαδή με την πίστη ότι είναι ο ίδιος Θεός και όχι μόνο άνθρωπος, «έδωσε σ’ αυτούς δικαίωμα», δια μέσου του βαπτίσματος, «να γίνουν τέκνα του Θεού», αφού τους ελευθέρωσε από την κυριαρχία του διαβόλου, ώστε όχι μόνο να είναι πιστοί, αλλά, αν θα ήθελαν να βαδίζουν σύμφωνα με τις εντολές του, να αποκτούν και την αγιότητα με την εργασία των εντολών, όπως σε άλλο σημείο λέει: «Γίνεσθε άγιοι, διότι εγώ είμαι άγιος»9˙ και ακόμη λέει: «Γίνεσθε σπλαχνικοί, όπως και ο Πατέρας σας ο ουράνιος είναι σπλαχνικός».10 Στη συνέχεια μετά απ’ αυτά φανερώνει και τον τρόπο της υιοθεσίας, λέγοντας˙ «Οι οποίοι δεν γεννήθηκαν από αίματα ούτε από θέλημα της σάρκας ούτε από το θέλημα του άνδρα, αλλά από τον Θεό».
Εδώ γέννηση ονομάζει την πνευματική αλλοίωση, η οποία συντελείται και γίνεται ορατή με το βαπτισμό του Αγίου Πνεύματος, όπως, ο ίδιος ο αψευδής Κύριος είπε: «Ο Ιωάννης βέβαια βάπτισε με νερό, εσείς όμως θα βαπτισθείτε με το Άγιο Πνεύμα».11 Όσοι λοιπόν βαπτίζονται με το Άγιο Πνεύμα όπως με φως, γίνονται φως και γνωρίζουν εκείνον, που τους έχει γεννήσει˙ και μάλιστα τον βλέπουν.
Ότι όμως δεν αρκεί σ’ εμάς για τη σωτηρία μας μόνο το βάπτισμα, αλλά ότι και οικειότερη και αναγκαιότερη είναι σ’ εμάς η μετάληψη της σάρκας του Ιησού και Θεού και του τιμίου αίματός του, άκουσε τα εξής˙ «Και ο Λόγος σαρκώθηκε και κατοίκησε μέσα σ’ εμάς».12 Και ότι τα αναφέρει αυτά για τη σάρκα και το αίμα του, άκου τον Κύριο που λέει έτσι: «Εκείνος που τρώει τη σάρκα μου και πίνει το αίμα μου μένει μέσα σ’ εμένα και εγώ μένω μέσα σ’ αυτόν».13 Όταν έγινε αυτό, και βαπτισθήκαμε πνευματικά δια μέσου του παναγίου Πνεύματος, και γίναμε τέκνα του Θεού, και ο Λόγος, που σαρκώθηκε, κατοίκησε σαν φως μέσα σ’ εμάς, με τη μετάληψη το αχράντου σώματος και αίματός του, «είδαμε τη δόξα του, τη δόξα που έχει αυτός ως Μονογενής Υιός από τον Πατέρα». Όταν γεννηθήκαμε, λέει, πνευματικά χάρη σ’ αυτόν και απ’ αυτόν, και όταν αυτός κατοίκησε σωματικά μέσα σ’ εμάς και εμείς κατοικήσαμε συνειδητά μέσα σ’ αυτόν, τότε αμέσως, τον ίδιο καιρό, την ίδια ώρα, όταν γινόταν αυτά, είδαμε τη δόξα της θεότητάς του, τη δόξα που έχει αυτός
ως μονογενής Υιός από τον Πατέρα, αυτή δηλαδή, που δεν έχει κανείς άλλος, ούτε άγγελος ούτε άνθρωπος. Επειδή μάλιστα υπάρχει ένας Θεός, ο Πατέρας, ένας είναι και ο Υιός του ο μονογενής, μία λοιπόν είναι η δόξα των δύο που αναγνωρίζεται και φανερώνεται σε όλους αυτούς, που ο Υιός θέλει να φανερώσει δια μέσου του Πνεύματος, που εκπορεύεται από τον Πατέρα.
Λοιπόν, ο καθένας από σας, αδελφοί, αφού σκύψει με το νου του στη σημασία αυτών των λόγων, ας κοιτάξει τον εαυτό του. Αν έλαβε δηλαδή τον Θεό Λόγο, όταν ήρθε, αν έγινε τέκνο το Θεού, αν δεν έχει γεννηθεί μόνο από αίμα και σάρκα, αλλά και από τον Θεό, αν γνώρισε τον Λόγο που σαρκώθηκε, ότι κατοίκησε μέσα του, και αν είδε τη δόξα του, που έχει ως μονογενής Υιός από τον Πατέρα, τότε έχει γίνει Χριστιανός και είδε τον εαυτό του ότι αναγεννήθηκε και γνώρισε τον Πατέρα, που τον γέννησε, όχι μόνο με το λόγο, αλλά με το έργο της χάρης και της αλήθειας.
Ας επιμείνουμε, αδελφοί, να βλέπουμε σ’ αυτό τον καθρέπτη της αλήθειας και ας απομακρυνθούμε από τη βλαβερή και αιρετική διδασκαλία και άποψη εκείνων που λένε ότι δεν φανερώνεται τώρα σ’ εμάς τους πιστούς η δόξα της θεότητας του Κυρίου Ιησού δια μέσου της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος˙ διότι η δωρεά δίνεται μέσα στην πνευματική φανέρωση και η πνευματική φανέρωση συντελείται δια μέσου της δωρεάς. Λοιπόν, ούτε το Άγιο Πνεύμα λαμβάνει κάποιος, αν αυτό δεν φανερωθεί και δεν ιδωθεί πνευματικά, ούτε πνευματική φανέρωση βλέπει, αν δεν φωτισθεί από το Άγιο Πνεύμα, ούτε μπορεί να ονομάζεται εντελώς πιστός, αν δεν λάβει το Πνεύμα του Θεού, όπως έλεγε ο Χριστός στη Σαμαρείτιδα˙ «Εκείνος που πίνει από το νερό, που εγώ θα του δώσω, δεν θα διψάσει πια ποτέ, αλλά θα γίνει μέσα του πηγή νερού, που θα αναβλύζει στην αιώνια ζωή»14 «Αυτό όμως», λέει ο ευαγγελιστής, «το έλεγε για το Πνεύμα, που επρόκειτο να λαμβάνουν εκείνοι που πιστεύουν σ’ αυτόν».15
Βλέπεις πώς εκείνοι που δεν έχουν μέσα τους να ενεργεί και να μιλά το Πνεύμα είναι άπιστοι; Ο Χριστός είναι αψευδής, διότι δεν έκανε αμαρτία και δεν βρέθηκε δόλος στο στόμα του.16Αν λοιπόν εκείνος λέει ότι δίνει το Πνεύμα σ’ εκείνους που πιστεύουν σ’ αυτόν, τότε οπωσδήποτε εκείνοι που δεν έχουν το Πνεύμα δεν είναι από την καρδιά τους πιστοί.
Αν όμως θα έλεγε κάποιος ότι έλαβε και ότι έχει το Πνεύμα καθένας από μας τους πιστούς συνειδητά και ανεπαίσθητα, αυτός βλασφημεί, καθιστώντας ψεύτη τον Χριστό, που είπε ότι «θα γίνει μέσα του πηγή νερού, που θα αναβλύζει στην αιώνια ζωή». Και ακόμη ο Χριστός είπε: «Εκείνος που πιστεύει σ’ εμένα, θα αναβλύσουν από μέσα του ποτάμια ζωντανού νερού».17 Αν λοιπόν η πηγή αναβλύζει, τότε οπωσδήποτε και το ποτάμι, που βγαίνει έξω και κατηφορίζει, βλέπεται από εκείνους που βλέπουν˙ αν όμως, σύμφωνα μ’ εκείνους που σκέφτονται έτσι, συντελούνται αυτά μέσα σ’ εμάς ασυνείδητα, χωρίς εμείς να αντιλαμβανόμαστε κανένα απ’ αυτά, είναι ολοφάνερο ότι δεν θα αντιληφθούμε διόλου ούτε την αιώνια ζωή που ακολουθεί αυτά και μένει μέσα μας, ούτε θα δούμε το φως του Αγίου Πνεύματος, αλλά θα παραμείνουμε νεκροί, και τυφλοί και αναίσθητοι, όπως τώρα, και τότε˙ και έτσι, σύμφωνα μ’ αυτούς, είναι μάταιη η ελπίδα μας και άσκοπος ο δρόμος μας, εφόσον είμαστε μέσα στο θάνατο και δεν αισθανόμαστε την αιώνια ζωή.
Υποσημειώσεις.
1. Πρβ. Ματθ. 25, 29-30
2. Πρβ. Εφ. 6, 19
3. Ιω. 1, 1-5
4. Ιω. 1, 9-10
5. Ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών˙ βλ. δοξαστικό του Εσπερινού της Πεντηκοστής.
6. Λουκ. 10,22
7. Ιω. 1,11
8. Ιω. 1, 12-14
9. Α’ Πέτρ. 1, 16
10. Λουκ. 6, 36
11. Πράξ. 1, 5
12. Ιω. 1, 14
13. Ιω. 6, 56
14. Ιω. 4, 14
15. Ιω. 7, 39
16. Α’ Πέτρ. 2, 22
17. Ιω. 7, 38
Από το βιβλίο: Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου – Έργα (Νεοελληνική απόδοση).
Εκδόσεις: Περιβόλι της Παναγίας. Μάιος 2017
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Λόγος ηθικός δέκατος (Α’): «Για τη μέλλουσα Κρίση” – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
Λόγος ηθικός δέκατος (Β’): «Για τη μέλλουσα Κρίση” – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
