Για τη φοβερή μέρα του Κυρίου και τη μέλλουσα κρίση, ότι δηλαδή συντελείται σ’ εμάς από εδώ ακόμη και πριν από τον θάνατο, καθώς καθαριζόμαστε με τα δάκρυα, και ότι σε όποιους θα πραγματοποιηθεί στην παρούσα ζωή δεν τους συναντά στη μέλλουσα. Και ποιά είναι η μέρα του Κυρίου και σε ποιούς φανερώνεται ξαφνικά. Και ότι η πίστη στον Χριστό δεν μπορεί μόνη να μας σώσει, αν δεν γίνουμε συνειδητά μέτοχοι και του Αγίου Πνεύματος˙ και ότι δεν λαμβάνουν τον Χριστό με το βάπτισμα όλοι οι βαπτιζόμενοι. Και πώς μπορεί κάποιος να γνωρίσει, αν έχει μέσα τον Χριστό και αν έχει γίνει μέτοχος του Αγίου Πνεύματος. Και ερμηνεία, παρενθετικά, στο χωρίο, «Εν αρχή ην ο Λόγος».1 Και μακαρισμός σ’ εκείνους που από τους αγώνες δέχθηκαν την επιφοίτηση του Πνεύματος.
Ο λόγος για τη μέλλουσα κρίση είναι για μας, αγαπητοί, πολύς και δυσερμήνευτος, διότι δεν είναι για πράγματα παρόντα και ορατά, αλλά για μέλλοντα και αόρατα˙ γι’ αυτό υπάρχει πολλή ανάγκη για προσευχές, για πολλή προθυμία, για πολλή καθαρότητα του νου, και για μας που μιλούμε και γι’ αυτούς που ακούν, ώστε εμείς βέβαια να γνωρίσουμε καλά και να μιλήσουμε, εκείνοι όμως να μπορέσουν να ακούσουν με σύνεση αυτά που λέγονται. Αλλά, ποιός είναι ο σκοπός του λόγου; Ο σκοπός λοιπόν αυτού του λόγου είναι η μεγάλη και ένδοξη και φοβερή μέρα του Κυρίου,2 ώστε να γνωρίσουμε για ποιο λόγο ονομάζεται και λέγεται μέρα του Κυρίου.
Λέγεται λοιπόν μέρα του Κυρίου όχι επειδή είναι τελευταία απ’ αυτές τις μέρες, ούτε διότι πρόκειται να έρθει ο Κύριος σ’ αυτή τη μέρα, όπως δηλαδή λέμε και γι’ αυτές τις μέρες της παρούσας ζωής, η μέρα του Πάσχα και η μέρα της Πεντηκοστής και η μέρα κατά την οποία πρόκειται να εμφανισθεί ο βασιλιάς και να κάνει αυτά και αυτά˙ αλλά ούτε λέγεται μέρα της κρίσης, επειδή πρόκειται να γίνει σ’ αυτή τη μέρα η κρίση, (διότι, ούτε άλλο θα είναι η μέρα εκείνη, και άλλος ο Κύριος, που πρόκειται να έρθει σ’ αυτή τη μέρα), αλλά λέγεται μέρα της κρίσης, επειδή ο ίδιος ο Θεός και Δεσπότης των όλων θα λάμψει τότε με τη δόξα της θεότητάς του. Και, από τη μία, ο ορατός ήλιος θα καλυφθεί3 από τη λαμπρότητα του Δεσπότη και θα γίνει αόρατος, όπως τώρα καλύπτονται από τον ορατό ήλιο τα άστρα και δεν φαίνονται, από την άλλη, τα ίδια τα άστρα θα σβήσουν και όλα θα τυλιχθούν σαν βιβλίο,4 θα υποχωρήσουν δηλαδή, δίνοντας τη θέση τους στον Δημιουργό˙ και θα είναι μόνος Εκείνος συγχρόνως μέρα και Θεός.
Αυτός, που τώρα είναι σε όλους αόρατος και που κατοικεί σε απλησίαστο φως,5 τότε θα αποκαλυφθεί σε όλους ποιος είναι, και θα γεμίσει τα πάντα με το φως του, και θα γίνει μέρα άδυτη, ατέλειωτη, μέρα αιώνιας χαρά για τους αγίους του, αλλά για τους ράθυμους και τους αμαρτωλούς, όπως είμαι εγώ, θα είναι εντελώς απλησίαστος και αόρατος. Επειδή δηλαδή αυτοί, όσο ακόμη βρίσκονται στη ζωή, δεν αγωνίσθηκαν να δουν το φως της δόξας του με την κάθαρσή τους και να εισαγάγουν μέσα τους ως κάτοικο ολόκληρο τον Θεό, θα είναι εύλογα γι’ αυτούς απλησίαστος και στο μέλλον.
Και μάλιστα, επειδή ο Θεός θέλησε από την ίδια την αρχή της δημιουργίας να κάνει το αγαθό και δικό μας απόκτημα, όπως λέει η θεία γραφή,6 χάρισε στους πρωτόπλαστους και προπάτορές μας το αυτεξούσιο, και δια μέσου αυτών σ’ εμάς, ώστε, με το να εργάζονται αυτοί με χαρά τις εντολές του και να τις τηρούν όχι με λύπη ή από ανάγκη, αλλά με αυτόβουλη θέληση, από την εύνοια και την αγάπη προς τον Θεό, να θεωρηθούν σαν να απέκτησαν τις αρετές από τους δικούς τους κόπους, και να τις προσφέρουν στον Δεσπότη σαν δικά τους δώρα, και μ’ αυτές να ανυψωθούν προοδευτικά στην τέλεια εικόνα και ομοιότητα του Θεού,7 και να πλησιάσουν ακατάφλεκτοι τον απλησίαστο Θεό, χωρίς να υποστούν σωματικό θάνατο, προσεγγίζοντάς τον ο καθένας από γενεά σε γενεά. Επειδή όμως οι πρωτόπλαστοι, πρώτοι αυτοί με το θέλημά τους υπάκουσαν στον εχθρό, και έγιναν παραβάτες της εντολής του Θεού, και έχασαν όχι μόνο την πολύ μεγάλη ελπίδα να βρεθούν μέσα στο ίδιο το ανέσπερο φως , αλλά και οδηγήθηκαν στη φθορά και στο θάνατο και έπεσαν σε άφεγγο
σκότος και έγιναν δούλοι στον άρχοντα του σκότους και εξουσιάσθηκαν απ’ αυτόν, φθάνοντας δια μέσου της αμαρτίας στο σκότος του θανάτου, και μετά απ’ αυτούς εμείς, που γεννηθήκαμε από εκείνους υποκύψαμε με το θέλημά μας σ’ αυτόν τον τύραννο και υποδουλωθήκαμε, και όχι με τη βία, (διότι έδειξαν αυτό με σαφήνεια εκείνοι που πριν από το νόμο και μετά το νόμο ευαρέστησαν και εμπιστεύθηκαν το θέλημά τους στον Δεσπότη Θεό και όχι στον διάβολο), ο φιλάνθρωπος Θεός, θέλοντας να απαλλάξει από το αιώνιο σκότος εκείνους, που πριν από τον νόμο και στον καιρό του νόμου ευαρέστησαν, και να δωρίσει μέσα στη χάρη την ελευθερίας σ’ εκείνους, που έζησαν μετά το νόμο, και όλους μαζί, για να πούμε έτσι, εκείνους δηλαδή που ευαρέστησαν στον Θεό πριν από το νόμο και στον καιρό του νόμου και μετά το νόμο, να τους ελευθερώσει από την εξουσία του διαβόλου, ανέχθηκε να το κάνει αυτό ο ίδιος ο παντοδύναμος και ανεξίκακος δια μέσου του εαυτού του.
Διότι τον άνθρωπο, που δημιούργησε καθ’ ομοίωση και κατ’ εικόνα του,8 με τα ίδια του και αόρατα χέρια, όταν κατέπεσε, θέλησε να τον ανασηκώσει πάλι, όχι δια μέσου άλλου, αλλά δια μέσου του εαυτού του, ώστε και περισσότερο να τιμήσει και να δοξάσει το γένος μας, με το να ομοιωθεί ο ίδιος σε όλα μ’ εμάς9 και να γίνει ίσος ως προς την ανθρώπινη φύση.
Ώ για την ανείπωτη φιλανθρωπία και αγαθότητα! Διότι όχι μόνο δεν μας τιμώρησε, όταν εμείς κάναμε την παράβαση και αμαρτήσαμε, αλλά και όποιοι γίναμε εμείς με την παράβαση, τέτοιος καταδέχθηκε να γίνει και ο ίδιος, έγινε δηλαδή άνθρωπος φθαρτός από άνθρωπο φθαρτό, θνητός από θνητό, αμαρμτία10 από εκείνον που αμάρτησε, αυτός που είναι άφθαρτος, αυτός που είναι αθάνατος και αναμάρτητος, με το να φανερωθεί στον κόσμο μόνο με τη θεωμένη σάρκα, και όχι με ακάλυπτη την ίδια τη θεότητα. Για ποιό λόγο; Διότι δεν ήρθε να κρίνει τον κόσμο, αλλά να σώσει τον κόσμο,11 όπως ο ίδιος λέει στα Ευαγγέλιά του.
Διότι η φανέρωση της θεότητάς του γίνεται κρίση για εκείνους στους οποίους θα φανερωθεί˙ διότι κανείς άνθρωπος δεν θα άντεχε να δει τη δόξα της θεότητάς του, αν αυτή φανερωνόταν ακάλυπτη από τη θεανδρική ανάμιξη και την ανείπωτη ένωση, αλλά απεναντίας επρόκειτο ο άνθρωπος να απολεσθεί εντελώς, ψυχικά συγχρόνως και σωματικά, επειδή τώρα κατέχονται όλοι από απιστία. Διότι η θεότητα, δηλαδή η χάρη του παναγίου Πνεύματος, δεν έχει φανερωθεί σε κανένα ποτέ χωρίς την πίστη˙ αν τυχόν όμως φανερώθηκε, ή πάλι, αν θα φανερωνόταν με παράδοξο τρόπο σε κάποιον από τους ανθρώπους, παρουσιάζεται φοβερή και φρικτή, χωρίς να φωτίζει αλλά να καίει, χωρίς να ζωογονεί αλλά να τιμωρεί σκληρά. Και αυτό είναι φανερό από όσα έπαθε ο μακάριος Παύλος, το σκεύος της εκλογής12 από την αστραφτερή δηλαδή λάμψη του απλησίαστου φωτός, με το να βλαφθούν μ’ αυτό τα μάτια του, όχι μόνο δεν φωτίσθηκε, αλλά και σκοτίσθηκε περισσότερο, όχι μόνο δεν άνοιξαν τα μάτια του, αλλά έχασε ακόμη και τη φυσική όραση13˙
και μάλιστα αυτός που επρόκειτο να γίνει τώρα ο μεγάλος διδάσκαλος της Εκκλησίας του Χριστού. Διότι αυτός, ο τόσο σπουδαίος και μεγάλος, που είπε, «Ο Θεός, ο οποίος είπε να λάμψει από το σκότος το φως, αυτός έλαμψε μέσα στις καρδιές μας», και μετά από λίγα είπε, «Έχουμε άλλωστε αυτό το θησαυρό», δηλαδή το θησαυρό της έλλαμψης, «μέσα στις καρδιές μας»,14 δεν μπορούσε να αντικρύσει τότε ούτε μικρή ακτίνα απ’ αυτό το φως.
Απ’ αυτά λοιπόν διδασκόμαστε ακριβώς ότι η χάρη, γι’ αυτούς βέβαια που κατέχονται ακόμη από την απιστία και τα πάθη, είναι εντελώς απλησίαστη και αόρατη, γι’ αυτούς όμως που εργάζονται τις εντολές με την πίστη, με φόβο και τρόμο, και που δείχνουν άξια μετάνοια, φανερώνεται και βλέπεται, και πραγματοποιεί η ίδια η χάρη μέσα τους με τον εαυτό της, χωρίς αντίρρηση, την κρίση, που πρόκειται να γίνει˙ ή, καλύτερα, γίνεται η ίδια η χάρη μέρα της θείας κρίσης, από την οποία, με το να φωτίζεται αληθινά πάντοτε ο καθαρός, βλέπει τον εαυτό του ποιος είναι, αλλά και τα έργα του, εκείνα που έπραξε ορατά και εκείνα που εργάσθηκε ψυχικά, τα βλέπει όλα λεπτομερώς, τι λογής είναι. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και κρίνεται και ανακρίνεται με τη θεία φωτιά, και γίνεται τότε κάθυγρο όλο του το σώμα, καθώς ποτίζεται με τα δάκρυα, που χύνει, και βαπτίζεται λίγο λίγο ολόκληρος από τη θεία φωτιά και από το Πνεύμα,15 και γίνεται ολόκληρος καθαρός, ολόκληρος αμόλυντος, τέκνο φωτός και ημέρας,16 και δεν είναι πια από εκείνη τη στιγμή
τέκνο θνητού ανθρώπου. Γι’ αυτό αλήθεια και ο άνθρωπος αυτός στη μέλλουσα κρίση και δίκη δεν κρίνεται, διότι έχει κριθεί προηγουμένως˙ ούτε ελέγχεται από εκείνο το φως,17 διότι έχει φωτισθεί προηγουμένως˙ ούτε, μπαίνοντας μέσα σ’ αυτή τη φωτιά, δοκιμάζεται ή καίγεται, διότι έχει δοκιμασθεί προηγουμένως˙ ούτε θεωρεί τη μέρα του Κυρίου σαν να φάνηκε τότε, διότι από τη συναναστροφή και την ένωση με τον Θεό έχει γίνει ολόκληρος φωτεινή και λαμπρή μέρα˙ ούτε βρίσκεται τότε μέσα στον κόσμο ή μαζί με τον κόσμο, αλλά είναι εντελώς έξω απ’ τον κόσμο. «Εγώ δηλαδή», λέει ο Κύριος, «σας διάλεξα από τον κόσμο»18˙ και ο απόστολος λέει: «Αν εξετάζαμε τους εαυτούς μας, δεν θα τιμωρούμασταν˙ καθώς όμως τιμωρούμαστε από τον Κύριο, παιδαγωγούμαστε, για να μην καταδικασθούμε μαζί με τον κόσμο»19˙ και ακόμη λέει: «Να συμπεριφέρεστε σαν τέκνα του φωτός».20
Όσοι λοιπόν θα γίνουν τέκνα εκείνου του φωτός και της μέλλουσας μέρας και μπορούν να συμπεριφέρονται με σεμνότητα, σαν να είναι μέσα στο φως της μέρας,21 γι’ αυτούς δεν θα έρθει ποτέ η μέρα του Κυρίου˙ διότι πάντοτε και διαρκώς είναι μέσα σ’ αυτή. Η μέρα του Κυρίου δηλαδή πρόκειται να φανερωθεί ξαφνικά, όχι σ’ αυτούς που ειναι μέσα στο σκότος των παθών και που ζουν μέσα στον κόσμο και ποθούν τα πράγματα του κόσμου˙ και θα είναι φοβερή γι’ αυτούς και θα θεωρηθεί σαν αβάσταχτη φωτιά. Θα φανεί μάλιστα αυτή η φωτιά, που είναι ο Θεός, όχι ολόκληρη με πνευματικό τρόπο, αλλά, όπως θα μπορούσε να πει κάποιος, θα φανεί μέσα σε σώμα με ασώματο τρόπο, όπως εμφανιζόταν παλιά στους μαθητές ο Χριστός, αφού αναστήθηκε, καθώς λέει ο ευαγγελιστής˙ διότι, όταν αυτός αναλαμβανόταν στους ουρανούς, αυτά είπαν οι άγγελοι στους μαθητές: «Με όποιο τρόπο τον είδατε να πηγαίνει στον ουρανό, έτσι πάλι θα έρθει».22 Διότι, αν δεν θα γίνει αυτό, πώς θα τον δουν οι αμαρτωλοί, οι άπιστοι, οι αιρετικοί και πνευματομάχοι, που είναι τυφλοί
ως προς την ψυχή και έχουν φραγμένα τα μάτια της από το βούρκο της απιστίας και της αμαρτίας, όπως και ο απόστολος Παύλος έγραψε στους Θεσσαλονικείς. Αφού δηλαδή μίλησε για τους κεκοιμημένους και για τη μέλλουσα δόξα, και πως όλοι οι άγιοι θα αρπαγούν με νεφέλες, είπε: «Για τους χρόνους όμως και τους καιρούς, αδελφοί, δεν έχετε ανάγκη να σας γράψω˙ διότι οι ίδιοι γνωρίζετε καλά ότι η μέρα του Κυρίου θα έρθει έτσι, όπως ο κλέφτης τη νύχτα˙ διότι, όταν θα πουν, ¨υπάρχει ειρήνη και ασφάλεια¨, τότε έρχεται επάνω τους ξαφνική καταστροφή, όπως δηλαδή έρχονται οι πόνοι στην έγκυο γυναίκα, και δεν θα μπορέσουν να ξεφύγουν. Εσείς όμως, αδελφοί, δεν είστε μέσα στο σκότος, για να σας αιφνιδιάσει η μέρα του Κυρίου, όπως αιφνιδιάζει ο κλέφτης˙ όλοι εσείς είστε τέκνα του φωτός και τέκνα της μέρας. Δεν είμαστε τέκνα της νύχτας ούτε του σκότους˙ γι’ αυτό λοιπόν, ας μην κοιμόμαστε όπως και οι άλλοι άνθρωποι, αλλά ας αγρυπνούμε και ας προσέχουμε».23 Και μετά από λίγα είπε:
«Διότι ο Θεός δεν μας προόρισε για να δοκιμάσουμε την οργή του, αλλά για να αποκτήσουμε τη σωτηρία, ώστε, είτε είμαστε άγρυπνοι, είτε κοιμόμαστε, να ζήσουμε συγχρόνως μαζί του».24
Υποσημειώσεις.
1. Ιω. 1, 1
2. Πράξ. 2, 20. Ιωήλ 2,11
3. Ματθ. 24, 29
4. Ησ’. 34,4
5. Α’ Τιμ. 6, 16
6. Γρηγορίου Θεολόγου, λόγος 2, απολογητικός της εις τον Πόντον φυγής, 17 PG 35, 425C – 428A
7. Πρβ. Γέν. 1, 26
8. Γέν. 1, 26
9. Πρβ. Εβρ. 2, 17
10. Πρβ. Β’ Κορ. 5, 21
11. Ιω. 3, 17
12. Πράξ. 9, 15
13. Πράξ. 9, 3-9
14. Β’ Κορ. 4, 6-7
15. Πρβ. Ματθ. 3, 11
16. Πρβ. Α’ Θεσ’. 5,5
17. Πρβ. Ιω. 3,20
18. Ιω. 15, 19
19. Α’ Κορ. 11, 31-32
20. Εφ. 5, 8
21. Πρβ. Ρωμ. 13, 13
22. Πράξ. 1,11
23. Α’ Θεσ’. 5, 1-6
24. Α’ Θεσ’. 5, 9-10
Από το βιβλίο: Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου – Έργα (Νεοελληνική απόδοση).
Εκδόσεις: Περιβόλι της Παναγίας. Μάιος 2017
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
