Μέσα σε αυτό το κλίμα ευφορίας για την απελευθέρωση πολλών αλύτρωτων περιοχών του Ελληνισμού αλλά και μεγάλων προσδοκιών για το μέλλον των Ρωμηών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ένα ευχάριστο γεγονός έλαβε χώρα στην ιερά Μητρόπολη Σμύρνης.
Μετά την εκλογή του επισκόπου Τράλλεων Χρυσοστόμου Χατζησταύρου στη μητρόπολη Φιλαδελφείας (16 Μαρτίου 1913)1, η σύνοδος του οικουμενικού πατριαρχείου εξέλεξε, με εισήγηση του Χρυσοστόμου, νέο βοηθό επίσκοπο της μητροπόλεως Σμύρνης τον αρχιμανδρίτη Αμβρόσιο Πλειανθίδη, υπό τον τίτλο της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης επισκοπής Ξανθουπόλεως (6 Ιουλίου 1913).2
Ο Αμβρόσιος Πλειανθίδης ήταν πνευματικό ανάστημα του οικουμενικού πατριάρχη Κωνσταντίνου Ε’. Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1872 και σπούδασε στη Θεολογική Σχολή του Σταυρού στα Ιεροσόλυμα και στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου. Χειροτονήθηκε διάκονος από τον μητροπολίτη Σμύρνης Βασίλειο και πρεσβύτερος από τον μητροπολίτη Βεροίας Κωνστάντιο και έπειτα υπηρέτησε ως εφημέριος στη Σεβαστούπολη της Κριμαίας. Το 1910 επέστρεψε στη Σμύρνη, απ’ όπου εξελέγη Βοηθός επίσκοπος του μητροπολίτη Χρυσοστόμου.
Η εις επίσκοπον χειροτονία του εψηφισμένου νέου ιεράρχη έγινε στις 6 Οκτωβρίου 1913 στον ιερό ναό της αγίας Φωτεινής, προεξάρχοντος του μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου και συνιερουργούντων του μητροπολίτη Φιλαδελφείας Χρυσοστόμου, του επισκόπου Μοσχονησίων Φωτίου και πολλών ιερέων και διακόνων «εν συρροή απείρου πλήθους».3
Η αρχιερατική διακονία του Αμβροσίου Πλειανθίδη υπήρξε μαρτυρική, εφάμιλλη των μεγάλων ιεραρχών και μαρτύρων της εκκλησίας. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου διετέλεσε για τέσσερα χρόνια Τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Σμύρνης, προσφέροντας πολλές υπηρεσίες στον καταδιωκόμενο τότε ελληνορθόδοξο πληθυσμό της Ιωνίας. Λίγους μήνες πριν από τη Μικρασιατική καταστροφή προήχθη σε μητροπολίτη Μοσχονησίων4 για να συλληφθεί τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους από τα κεμαλικά στρατεύματα και να εκτοπιστεί στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Ετελειώθη «δια πεταλώσεως των ποδών του και κατατεμαχίσεως του σώματός του»,5 γενόμενος με το μαρτύριό του μιμητής του Χρυσοστόμου Σμύρνης, από τα τίμια χέρια του οποίου είχε λάβει το χάρισμα της αρχιερωσύνης. Η ορθόδοξη εκκλησία τιμά τη μνήμη του αγίου ιερομάρτυρος Αμβροσίου, Μητροπολίτου Μοσχονησίων, την Κυριακή προ της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.6
Υποσημειώσεις.
1. ΕΑ ΛΓ (1913) 83
2. ΕΑ ΛΓ (1913) 221
3. Αμάλθεια, αριθ. 10616/8(21). 10.1913.
4. ΕΑ ΜΒ (1922) 101.
5. Νικοδήμου (Βαλληνδρά), ό. π., σ. 42
6. Βλ. την υπ’ αριθμόν 2556/5.7.1993 Εγκύκλιο της ιεράς συνόδου της εκκλησίας της Ελλάδος, παρατίθεται στο έργο του Νικοδήμου (Βαλληνδρά), ό. π., σσ’. 5, 18-19
Από το βιβλίο του Αθανασίου Μπιλιανού: Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος. Από τον Μακεδονικό Αγώνα στη Μικρασιατική καταστροφή.
Εκδόσεις ΑΡΜΟΣ, Αθήναι, Σεπτέμβριος 2021.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.