21. Εκείνος διακόπτοντας τον λόγο που είχε αρχίσει, σαν να απολογούνταν, με πληροφόρησε γιατί δεν με ξύπνησε ν’ ακούσω τους λόγους του, και ως αιτία αυτού πρόβαλε την ταλαιπωρία μου από το ταξίδι, για ν’ απαλλαγώ από την ταλαιπωρία μου με άφησε να ησυχάσω. Διότι, όταν η ψυχή, είπε, ασχολείται με αυτό που λείπει από το σώμα, ή παρεμποδίζεται από κάποια συμφορά, δεν μπορεί να προσέχει με πολλή ένταση σ’ αυτά που λέγονται. Γι’ αυτό δεν θέλω να συζητώ μ’ εκείνους που διακατέχονται από λύπη, ή είναι υπερβολικά οργισμένοι, ή κουρασμένοι σωματικά, ή ενοχλούνται από φροντίδες βιωτικές, ή από κάποιο πάθος.
22. Κι ας μη πει κάποιος, ότι δεν πρέπει να προσφέρουμε λόγους παρηγοριάς και νουθεσίες σ’ εκείνους που κάνουν κάποιο κακό. Λέω δηλαδή, ότι εάν κάποιος μπορεί, ας προσφέρει, αλλιώς ας το αφήνει προς το παρόν στο χρόνο. Διότι, όπως λέει ο Σολομώντας, για κάθε πράγμα υπάρχει ο κατάλληλος καιρός.1 Γι’ αυτό πρέπει να λέμε στους ανθρώπους τα λόγια που ενισχύουν την ψυχή πριν από την κάκωση, ώστε, εάν κάποτε εισβάλει σ’ αυτήν κάποιο κακό, οπλισμένος από πριν ο νους με τον ορθό λογισμό, να μπορέσει να υπομείνει αυτό που τον βρήκε. Γι’ αυτό, αγαπητέ Κλήμη, εάν βέβαια θέλεις να γνωρίσεις όσα αναφέρονται στον Θεό, θα τα μάθεις μόνο από τον Κύριο και Θεό και Σωτήρα μας Ιησού Χριστό, ο οποίος διδάσκει στον άνθρωπο τη γνώση, διότι είναι ο μόνος που γνωρίζει την αλήθεια. Διότι, εάν κάποιος από τους άλλους γνωρίζει κάτι, το έχει μάθει μόνο από αυτόν ή από τους μαθητές του.
23. Το θέλημά του είναι το εξής? Ότι ένας Θεός υπάρχει σε τρεις υποστάσεις, του οποίου δημιούργημα είναι όλος ο κόσμος, και ο οποίος, επειδή είναι δίκαιος, θα ανταμείψει κάποτε οπωσδήποτε τον καθένα ανάλογα με τις πράξεις του. Και είναι απαραίτητη προϋπόθεση να λες τον Θεό δίκαιο από τη φύση του και να πιστεύεις ότι οι ψυχές των ανθρώπων είναι αθάνατες. Γιατί αλλιώς πού είναι η δικαιοσύνη του, όταν κάποιοι, που έζησαν με ευσέβεια και κακοποιήθηκαν, σκοτώθηκαν με τρόπο βίαιο, ενώ άλλοι, που υπήρξαν πάρα πολύ ασεβείς, αφού απόλαυσαν την ζωή μέσα σε πολυτέλεια, πέθαναν τον συνηθισμένο θάνατο των ανθρώπων; Επειδή λοιπόν, πέρα από κάθε αντιλογία, ο Θεός, που είναι αγαθός, είναι δίκαιος, δεν είναι δυνατό να γίνει γνωστό ότι είναι δίκαιος, εάν η ψυχή μετά τον χωρισμό της από το σώμα δεν είναι αθάνατη, ώστε κατά την ανάσταση, αφού ξαναλάβει το σώμα της, ο μεν κακός, επειδή εδώ απόλαυσε τα αγαθά, να τιμωρηθεί εκεί για τις αμαρτίες του, ενώ ο καλός, αφού τιμωρήθηκε εδώ για τις αμαρτίες του, να κληρονομήσει εκεί τα αγαθά μέσα στους κόλπους των δικαίων. Επειδή λοιπόν ο Θεός είναι δίκαιος, είναι για μας ολοφάνερο, ότι και κρίση γίνεται και οι ψυχές είναι αθάνατες. Εάν όμως κάποιος, όπως πιστεύει ο Σαμαρείτης Σίμωνας και όχι όπως θέλει ο λόγος της αλήθειας, δεν θέλει να αποδώσει στον Θεό την ιδιότητα του δικαίου, τότε σε ποιόν μπορεί να την αποδώσει αυτήν κανείς;
24. Ακούοντάς τα αυτά εγώ ο Κλήμης είπα? Θα ήθελα να μάθω ποιός είναι αυτός, τον οποίο ονομάζουν Σίμωνα Σαμαρείτη.
Και ο Πέτρος είπε? Εάν θέλεις να μάθεις, υπάρχει η δυνατότητα να τον γνωρίσεις από εκείνους που και εγώ ρώτησα και έμαθα όλα τα σχετικά με αυτόν. Και αφού τους κάλεσε έδωσε εντολή στον Ακύλα και τον Νικήτη να μου εξιστορήσουν επακριβώς όλα όσα αφορούν τον Σίμωνα. Και εκείνοι, αφού ορκίστηκαν στον Θεό ότι δεν θα παρεκκλίνουν καθόλου από την αλήθεια, μου εξέθεσαν τα σχετικά με αυτόν.
Και πρώτος ο Ακύλας άρχισε να λέει τα εξής? Άκουσε, αγαπητέ αδελφέ, για να μάθεις και συ ακριβώς όσα αφορούν τον άνδρα, τίνος δηλαδή γιος είναι και ποιός και από πού και τί είναι αυτά που κάνει και πώς και γιατί.
21. Ο δε τον προκείμενον εκκόψας λόγον, ώσπερ απολογ21.
ούμενος, επληροφόρει τίνος ένεκεν ουκ αφύπνισέ με, όπως ακροατής των αυτού γένωμαι λόγων, και τούτου αιτίαν τον εκ του πλου σκυλμόν εποιείτο? εκείνον γαρ παμφήναι θέλων, με ησυχάζειν αφήκεν. Οπότ’ αν γαρ η ψυχή, φησί, περί το λείπον ασχολήται τω σώματι, είτε τινί συμφορά συνέχεται, ου μετά πολλής είωθε προσέχειν ακριβείας τοις λεγομένοις. Τούτου δε ένεκεν ουδέ βούλομαι διαλέγεσθαι τοις ή λύπη κατεχομένοις ή αμέτρως οργιζομένοις ή το σώμα πεπονηκόσιν ή βιωτικαίς φροντίσιν ή ετέρω πάθει τινί διενοχλουμένους.
22. Και μη λεγέτω τις, ότι ου χρη παραμυθίας και νουθεσίας λόγοις προσάγειν τοις φαύλόν τι πράττουσι. Φημί γαρ, ως ει μεν ανύει τις, προφερέτω, ει δε μη, τω καιρώ τέως παραχωρείτω. Καιρός γαρ, ως Σολομώντα δοκεί, παντί πράγματι. Διο χρη τους την ψυχήν ρωννύντας λόγους, προ της κακώσεως τοις ανθρώποις επάγειν, ίνα, ει ποτέ τι φαύλον επέλθοι, προωπλισμένος ο νους, ορθώ τω λογισμώ δυνηθείη το επενεχθέν υποστήναι. Όθεν, ώ φίλε Κλήμη, ει γε τα τω Θεώ διαφέροντα γνώναι θέλεις, παρά του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού του διδάσκοντος άνθρωπον γνώσιν, παρά τούτου μόνου μαθείν έχεις, ότι μόνος οίδεν αλήθειαν. Των γαρ άλλων ει τις επίσταταί τι, παρά τούτου μόνου, ή των τούτου μαθητών λαβών έχει.
23. Έστι τε αυτού το βούλημα, ότι εις Θεός εν τρισίν υποστάσεσι, ου ο κόσμος έργον ο πας, ος, δίκαιος ων, πάντως εκάστω προς τας πράξεις αποδώσει ποτέ. Ανάγκη γαρ πάσα, φύσει δίκαιον είναι λέγοντα τον Θεόν και τας ανθρώπων ψυχάς αθανάτους είναι, πιστεύειν. Επεί πού το δίκαιον αυτού, όπου τινές ευσεβώς βιοτεύσαντες και κακουχηθέντες, βιαίως ανηρέθησαν, ένιοι δε ασεβείς παρά πολύ γεγενημένοι, εν πολυτελεία βίου τρυφήσαντες, τον κοινόν ανθρώπων ετελεύτησαν θάνατον; Επεί ουν χωρίς απάσης αντιλογίας ο Θεός αγαθός ων, δίκαιός εστίν, ουκ άλλως δε δίκαιος είναι γνωσθήσεται, εάν μη η ψυχή μετά τον χωρισμόν του σώματος αθάνατος η, ίνα μετά το απολαβείν το ίδιον σώμα εν τη αναστάσει, ο μεν κακός, ως ενταύθα τα αγαθά, απολαβών, εκεί περί ων ήμαρτε κολασθή, ο δε αγαθός, ενταύθα περί ων ήμαρτε κολασθείς, εκεί ως εν κόλποις δικαίων, κληρονόμος των αγαθών καταστή? επεί τοίνυν ο Θεός δίκαιος, πρόδηλον ημίν εστίν, ότι και κρίσις γίνεται και αι ψυχαί αθάνατοι τυγχάνουσιν. Ει δε τις, ως τω Σαμαρεί δοκεί Σίμωνι, και ουχ ως ο της αληθείας βούλεται λόγος, το δίκαιον είναι μη θέλοι δούναι Θεώ, τίνι έτι τούτό τις δούναι δύναται;
24. Ταύτα ακούσας εγώ Κλήμης, Και τίς άρα τυγχάνει, έφην, ούτος ον λέγουσι Σίμωνα Σαμαρείτην, μαθείν ήθελον.
Ο δε Πέτρος? Ει θέλεις μαθείν, έφη, πάρεσί σοι του γνώναι παρ’ ων καγώ πάντα τα κατ’ αυτόν επυθόμην. Και μεταπεμψάμενος εκέλευσεν Ακύλαν τε και Νικήτην πάντα μοι ακριβώς τα κατά τον Σίμωνα διηγήσασθαι. Οι δε τον Θεόν μαρτυράμενοι μηδέν παρεκκλίναι της αληθείας, ούτω τα κατ’ αυτόν εξετίθεντο.
Και πρώτος Ακύλας ήρξατο λέγειν ούτως? Ά κουσον, ώ φίλτατε αδελφέ, όπως και αυτός ακριβώς πάντα τα κατά τον άνδρα είδης, τίνος τε ων, και τίς, και πόθεν, και τίνα εστίν α πράττει, και όπως, και δια τί.
Υποσημείωση.
1. Εκκλ. 3, 17
***
25. Ο Σίμωνας πατέρα του μεν έχει τον Αντώνιο και μητέρα του τη Ραχήλ? είναι Σαμαρείτης στην καταγωγή, από το χωρίο των Γιτθών, που δεν απέχει λιγότερα από έξι σχοίνους1 από την πόλη των Σαμαρειτών. Αυτός ερχόμενος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, αφού εξασκήθηκε πολύ στην ελληνική παιδεία και έμαθε πολλά από την τέχνη της μαγείας και αλαζονεύτηκε μέχρι τρέλλας, θέλει να πιστεύεται ότι είναι κάποια δύναμη, ανώτερη και από τον Θεό που έκανε όλο τον κόσμο. Μερικές μάλιστα φορές με υπαινιγμούς ονομάζει τον εαυτό του και Χριστό, χρησιμοποιώντας αυτό το όνομα, για να δηλώσει ότι υπάρχει πάντοτε και δεν πρόκειται το σώμα του να πέσει εξαιτίας της φθοράς. Και ούτε ο Θεός, που έκτισε τον κόσμο, λέει, ότι είναι ανώτερός του, ούτε πιστεύει ότι οι νεκροί κάποτε θα αναστηθούν. Αρνείται την Ιερουσαλήμ και αντιπροτείνει το όρος Γαριζείν. Στη θέση του Θεού μας Χριστού αναγορεύει τον εαυτό του, ενώ τις διατάξεις του Νόμου, αλληγορώντας τις κάνει δικές του και λέει ότι θα γίνει βέβαια κρίση, αλλά δεν την περιμένει.
26. Το πώς διείσδυσε στον λόγο της θεοσέβειας, έγινε ως εξής. Εμφανίστηκε κάποιος ημεροβαπτιστής Ιωάννης, και όπως στον Κύριο υπήρχαν δώδεκα μαθητές, οι οποίοι αντιστοιχούσαν στον δωδεκάμηνο αριθμό του ηλίου, έτσι και σ’ αυτόν υπήρχαν αρχηγοί τριάντα άνδρες, συμπληρώνοντας τον μηναίο κύκλο της σελήνης, και ανάμεσα σ’ αυτούς υπήρχε και μια γυναίκα που ονομαζόταν Ελένη, για να μην είναι ούτε αυτό απρονόητο. Διότι, επειδή η γυναίκα είναι το μισό του άνδρα, κάνει ατελή τον αριθμό της τριακοντάδας? όπως δηλαδή και η σελήνη, της οποίας η μηνιαία πορεία δεν κάνει τέλειο τον κύκλο. Ένας λοιπόν από αυτούς τους τριάντα του Ιωάννη, πρώτον και σπουδαιότερος, ήταν ο Σίμωνας.
27. Μετά τον θάνατο του Ιωάννη, παίρνοντας ο Σίμωνας την Ελένη, περιφέρεται αναστατώνοντας τα πλήθη, και λέγοντας ότι αυτή η Ελένη κατέβηκε στον κόσμο από τους ανώτατους ουρανούς, εξαιτίας της οποίας, λέει, πολέμησαν οι Έλληνες και οι βάρβαροι, θεωρώντας την εικόνα της αλήθειας κάνοντας αυτός πολλά τερατώδη θαύματα και με τέτοιο τρόπο, ώστε, αν δεν γνωρίζουμε ότι τα κάνει με μαγεία, θα μπορούσαμε να εξαπατηθούμε και εμείς. Τώρα όμως, που γεμάτος παραφροσύνη ήθελε να εξαπατήσει και τους θεοσεβείς, αποχωριστήκαμε από αυτόν. Γιατί άρχισε να κάνει φόνους, όπως μας εκμυστηρεύτηκε ο ίδιος ως φίλος σε φίλους που ήμασταν ακόμα, ότι αφού χώρισε την ψυχήν ενός παιδιού από το σώμα του με κάποιους απερίγραπτους όρκους, την έκανε συνεργάτιδά του στην εμφάνιση αυτών που εκείνος πίστευε, ζωγραφίζοντας το παιδί σε εικόνα, που την έχει κρεμασμένη σε κάποιο από τα ενδότερα δωμάτια του σπιτιού, όπου ο ίδιος κοιμάται. Γι’ αυτό, κατακρίνοντάς τον για ασέβεια, απομακρυνθήκαμε από αυτόν.
28. Αφού είπε αυτά ο Ακύλας, ο αδελφός του Νικήτης πρόσθεσε? Είναι απαραίτητο, αδελφέ Κλήμη, είπε, να σου θυμίσω εγώ όσα παρέλειψε ο Ακύλας. Πρώτα δηλαδή, μάρτυς μου ο Θεός, ότι εμείς δεν συνεργαστήκαμε σε τίποτε ασεβές, με αυτόν, αλλά ότι διηγηθήκαμε όσα αυτός έκανε. Και μέχρι τότε που έδειχνε να κάνει πράγματα αβλαβή ευχαριστιόμασταν, όταν όμως αυτά που γίνονταν με κάποια μαγεία, έλεγε ότι τα κάνει με την θεότητα, για να εξαπατά τους ευσεβείς, δεν τον ανεχόμασταν πια, αν και μας υποσχόταν πολλά? πρώτον ότι θα κατασκευασθεί ναός και αγάλματά μας και θα πιστευτούμε ως θεοί και θα δοξασθούμε από βασιλείς και θα αποκτήσουμε αμέτρητα χρήματα.
25. Σίμων γουν πατρός μεν εστίν Αντωνίου, μητρός δε Ραχήλ, Σαμαρεύς το γένος, από Γιτθών της κώμης, ου μείον ή σχοίνους εξ της Σαμαρέων πόλεως απεχούσης. Ούτος εν Αλεξανδρεία τη προς Αίγυπτον γεγονώς, ελληνική τε παιδεία πάνυ εαυτόν εξασκήσας και τη μάγω τέχνη πολλά δυνηθείς και εις απόνοιαν επαρθείς, θέλει νομίζεσθαί τις είναι δύναμις ανωτάτω, και αυτού τον κόσμον πάντα παραγαγόντος Θεού. Ενίοτε δε και Χριστόν εαυτόν αινιττόμενος προσαγορεύει, και ταύτη δη τη προσαγορία κέχρηται, ως δη συστησάμενός τε αεί, και φθοράς αιτίαν, ώστε το σώμα πεσείν, ουκ έχων. Και ούτε Θεόν, τον κτίσαντα τον κόσμον, ανώτατον λέγει είναι, ούτε νεκρούς εγηγέρθαι πιστεύει ποτέ. Την Ιερουσαλήμ αρνείται, το Γαρεζείν όρος αντεισφέρει. Αντί του όντως Χριστού του Θεού ημών εαυτόν αναγορεύει, τα δε του νόμου ίδια προλήψει αλληγορεί, και κρίσιν έσεσθαι μεν λέγει, ου προσδοκά δε.
26. Το δε παρεισελθείν αυτόν της θεοσεβείας λόγον γέγονεν ούτως? Ιωάννης τις εγένετο ημεροβαπτιστής, και ώσπερ τω Κυρίω γεγόνασι δώδεκα μαθηταί τον του ηλίου δωδεκάμηνον φέροντες αριθμόν, ούτω και αυτώ έξαρχοι γεγόνασιν άνδρες τριάκοντα, τον μηναίον της σελήνης λόγον αποπληρούντες, εν οις και μία τις ην γυνή καλουμένη Ελένη, ίνα μηδέ τούτο ανοικονόμητον η. Ήμισυ γαρ ανδρός ούσα η γυνή, ατελή τον της τριακοντάδος τίθησιν αριθμόν? ώσπερ άρα και της σελήνης, ης η πορεία του μηνός ου τέλειον ποιείται τον δρόμον. Τούτων δε των τριάκοντα, τω Ιωάννη πρώτος και δοκιμώτατος ην ο Σίμων.
27. Μετά δε την τελευτήν Ιωάννου, την Ελένην ο Σίμων παραλαβών, περιέρχεται, τους όχλους αναστατών, αυτήν τε την Ελένην λέγων από των ανωτάτω ουρανών κατενεχθήναι τω κόσμω, ης ένεκα Έλληνές τε, φησί, και βάρβαροι εμαχέσαντο, εικόνα φαντασθέντες αληθείας? και πολλά τερατώδη θαυμάσια ποιών, ως, ει μη ήδειμεν ότι μαγεία ταύτα ποιεί, ηπατήθημεν αν και αυτοί. Νυν δε ότε πολυμανής απατάν ήθελε και τους εν θεοσεβεία, απέστημεν απ’ αυτού. Και γαρ μιαιφονείν ήρξατο, ως αυτός έτι φίλος ούσιν ημίν οία φίλος εξέφανεν, ότι παιδίου ψυχήν του ιδίου σώματος χωρίσας, απορρήτοις όρκοις τισί, συνεργόν προς την των αυτώ δοκούντων φαντασίαν, τον παίδα διαγράψας επί εικόνος, έν τίνι ενδοτέρω οίκω, καθ’ ον αυτός υπνοί, ανατεθειμένην έχει. Διο ασέβειαν αυτού καταγνόντες, απέστημεν απ’ αυτού.
28. Ταύτα του Ακύλα ειπόντος, ο αδελφός αυτού Νικήτης? Αναγκαίον, αδελφέ Κλήμη, έφη, τα παραλειφθέντα τω Ακύλα εμέ υπομνήσαι. Πρώτον μεν γαρ ο Θεός μάρτυς, ως ουδέν αυτού ημείς συνειργασάμεθα ασεβές, άλλ’ ότι αυτού πράσσοντος ιστορήσαμεν. Και μέχρις ότε αβλαβή ποιών επεδείκνυτο, ετερπόμεθα, ότε δε μαγεία τινί γινόμενα, θεότητι ποιείν προς απάτην θεωσεβών έλεγεν, ουκ έτι αυτού ηνεσχόμεθα, καίτοι πολλά ημίν επαγγελομένου? πρώτον μεν ναόν και ανδριάντας ημών κατασκευασθήναι, και θεούς νομισθήναι, και υπό βασιλέων δοξασθήναι, και δημοσίων τιμών καταξιωθήναι, και χρημάτων απεριορίστοις πλουτήσαι.
Υποσημείωση.
1. Μέτρο μήκους των Αιγυπτίων, Ελλήνων και Περσών.
Από την συλλογή: Αποστολικοί Πατέρες, άπαντα τα έργα (3).
Κλημέντια Β’: Προς Κορινθίους Α’ – Β’, Μαρτύριον Κλήμεντος.
Εκδότης ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Σειρά: ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 118
Χρονολογία Έκδοσης, Δεκέμβριος 1994
Μετάφραση (Νεοελληνική απόδοση), Παπαευαγγέλου Παναγιώτης.
Επιμέλεια, ΜΕΡΕΤΑΚΗΣ Γ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ
Η/Υ επιμέλεια: Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Εισαγωγή στην επιτομή πράξεων και κηρυγμάτων του Αποστόλου Πέτρου.
