Γι’ αυτούς που δουλεύουν στον Θεό˙ ποιοί θα πρέπει να είναι και τί λογής και πόσο προσεκτικοί. Και ποιός είναι αυτός που μετανοεί και ποιά είναι η εργασία του, και ποιός είναι αυτός που επιδιώκει την ασκητική ζωή και ποιά είναι η εργασία του, και ποιός είναι αυτός που υπηρετεί τον Θεό και ποιό είναι το έργο του. Και ότι, να δεν αποκτήσουμε τις αρετές, δεν θα μας ωφελήσει διόλου μόνο η απαλλαγή από τα πάθη.
Όπως δηλαδή το σώμα μας, είτε ασθενεί είτε όχι, είναι εντελώς αδύνατο να κινείται ή γενικά να ζει χωρίς ψυχή, έτσι και η ψυχή, είτε αμαρτήσει είτε όχι, είναι νεκρή χωρίς το Άγιο Πνεύμα, και δεν μπορεί εντελώς να ζήσει την αιώνια ζωή˙ διότι, αν η αμαρτία είναι το κεντρί του θανάτου,1 οπωσδήποτε εκείνος που αμάρτησε, επειδή πληγώθηκε απ’ αυτό, πέθανε˙ αν όμως κανείς δεν είναι αναμάρτητος – διότι όλοι, λέει, αμάρτησαν και στερούνται από τη δόξα του Θεού2 -, είναι φανερό ότι όλοι, όσοι αμαρτήσαμε, πεθάναμε και είμαστε νεκροί. Σκέψου λοιπόν τον εαυτό σου νεκρό νοερά. Πες λοιπόν, πως θα μπορούσες να ζήσεις αληθινά, αν δεν ενωθείς με την αληθινή ζωή, δηλαδή με το Άγιο Πνεύμα, με το οποίο κάθε πιστός αναγεννάται και ξαναζεί μέσα στον Χριστό. «Διότι εγώ», λέει, «είμαι η αλήθεια και η ανάσταση και η ζωή».3 Οι δούλοι και μαθητές του Χριστού είναι φως και αλήθεια και ζωή˙ «διότι όποιος δέχεται εσάς», λέει, «δέχεται εμένα και όποιος δέχεται εμένα, δέχεται εκείνον που με έστειλε».4 Αν λοιπόν εμείς είμαστε νεκροί, και
μόνο εκείνος είναι η αιώνια ζωή,5 τότε ας μην λέμε όσα δουλεύουμε στον Κύριο, πριν να ενωθούμε μαζί του και να ζήσουμε. Διότι, πώς θα μπορέσουν ποτέ να δουλέψουν σε κάποιον οι νεκροί; Αν δεν ντυθούν με συνειδητά εκείνον σαν μανδύα, ας μη νομίσουμε ότι ελευθερωθήκαμε εντελώς από τις αρρώστιες μας ή από τα πάθη, που μας ενοχλούν.
Διότι όπως το σκότος δεν φεύγει, αν δεν έρθει το φως, έτσι ούτε η αρρώστια της ψυχής φυγαδεύεται, αν δεν έρθει εκείνος, που σηκώνει τις αδυναμίες μας6 και δεν ενωθεί μ’ εμάς. Όταν όμως έρθει αυτός, επειδή απομακρύνει κάθε αρρώστια και κάθε ψυχική αδυναμία, ονομάζεται υγεία, χαρίζοντας σ’ εμάς την υγεία της ψυχής˙ και επειδή μας φωτίζει, ονομάζεται φως, όντας επάνω από κάθε φως˙ και επειδή μας δίνει ζωή, ονομάζεται ζωή, όντας επάνω από κάθε ζωή˙ και όταν μας περιλάμπει ολόκληρους και μας περικυκλώνει και μας περιθάλπει με τη δόξα της θεότητάς του, ονομάζεται ένδυμα, και έτσι λέμε ότι ντυνόμαστε αυτόν, που είναι εντελώς αψηλάφητος και άγγιχτος˙ και όταν ενώνεται με την ψυχή μας, χωρίς ανάμιξη, και όταν την κάνει ολόκληρη φως, λέμε ότι κατοικεί μέσα μας και ότι περιορίζεται χωρίς περιορισμό.
Ώ, για το θαύμα! Έτσι λοιπόν γίνεται για μας όλα, εκείνος που είναι επάνω από όλα˙ γίνεται δηλαδή ψωμί, ένδυμα και νερό, αυτό που είπε κάποτε στη Σαμαρείτιδα, ότι δηλαδή εκείνος που θα το πιεί δεν θα διψάσει ποτέ.7 Αν λοιπόν ακόμη διψάς, δεν ήπιες ακόμη από εκείνο το νερό˙ διότι είναι αψευδές εκείνος που το είπε αυτό. Διότι εγώ άκουσα κάποιον να λέει ότι, «αφότου ο φιλάνθρωπος Δεσπότης χάρισε σ’ εμένα να πιω απ’ αυτό το νερό, ώστε να χορτάσω, αν συνέβαινε να λησμονήσω και να ζητώ να μου δοθεί πάλι από εκείνον να πιώ, σαν να μην ήπια, το ίδιο εκείνο νερό, αυτό δηλαδή που ήπια, τιναζόταν μέσα από την καρδιά μου και αναπηδούσε σαν φωτεινό ρυάκι, και αμέσως το έβλεπα. Εκείνο μάλιστα σαν να μιλούσε, κατά κάποιο τρόπο, μέσα μου με τις κινήσεις του και έλεγε: ¨Δεν με βλέπεις ότι είμαι εδώ μαζί σου; και από πού ζητάς να δοθώ σ’ εσένα ή να έρθω από κάπου αλλού; Δεν γνωρίζεις ότι είμαι πάντοτε μαζί μ’ αυτούς που μία φορά θα δώσω τον εαυτό μου, για να με πιουν, και ότι γίνομαι πηγή αθάνατη μέσα τους;¨»
Αν λοιπόν γνώρισες, αδελφέ, ότι αυτό έγινε και σ’ εσένα, είσαι μακάριος. Αν όμως έχει δει βέβαια τον Χριστό, αλλά δεν σου χάρισε ακόμη να πιεις αυτό το νερό, τότε πρόσπεσε, κλάψε, παρακάλεσε, θρήνησε, χτύπα τις παρειές σου, όπως κάποτε ο Αδάμ, μάδησε τις τρίχες του κεφαλιού σου˙ μη γείρεις να ξαπλώσεις επάνω σε κρεβάτι, αλλά ας γίνει για σένα κρεβάτι κάθε έδαφος˙ μην προσφέρεις στα μάτια σου ύπνο χορταστικό, ούτε διόλου νυσταγμό στα βλέφαρά σου8˙ μη στρέψεις το βλέμμα σου σε κάτι απ’ αυτά που υπάρχουν επάνω στη γη ή στον ουρανό, διότι, ποιος λόγος να στρέψεις το βλέμμα σου σε κάτι άλλο, εφόσον βλέπεις μπροστά στα μάτια σου τον Δημιουργό των όλων˙ μη γεμίσεις ποτέ την κοιλιά σου με φαγητά˙ μη γλυκάνεις τον λάρυγγά σου με απολαυστικό φαγητό ή ποτό ωσότου να χορτάσεις˙ μην περιεργασθείς τα πράγματα που συμβαίνουν, ούτε να κοιτάξεις αυτούς που ζουν με αδιαφορία και καταφρόνηση, για να μην πέσεις σε έπαρση και τους κατακρίνεις, αλλά και ούτε να καθίσεις ποτέ μαζί τους σε άσκοπες συζητήσεις˙ μην περιφέρεσαι,
αναζητώντας τους ονομαστούς μοναχούς, ούτε να ερευνάς τους βίους τους, αλλά, αν με τη χάρη του Θεού βρήκες πνευματικό πατέρα, να λες μόνο σ’ αυτόν τα προσωπικά σου ζητήματα˙ αν όμως δεν βρήκες, βλέποντας τον Χριστό, να κοιτάζεις πάντοτε σ’ εκείνον, και εκείνον μόνο να έχεις σε όλη σου τη ζωή εξεταστή της δικής σου βαρυθυμίας και θλίψης.
Δείχνε στον Χριστό, ή, καλύτερα, ας βλέπει ο Χριστός την αλουσία9 σου, την τέλεια ακτημοσύνη σου, την αφιλάργυρη βιοτή σου. Ούτε αν από κάπου ρέει όλος ο πλούτος του κόσμου, ή και αν έχει ριχθεί πολύς χρυσός μπροστά στα πόδια σου – διότι γίνεται και αυτό από την πανουργία του πονηρού και των συνεργατών και βοηθών του -, να θελήσεις να στρέψεις έστω και ελάχιστα το μάτι σου και να κοιτάξεις σ’ αυτά, και αν ακόμη νομίζεις, με πρόφαση να βοηθήσεις τους φτωχούς, ότι και λαμβάνονται και δίνονται αυτά από σένα, χωρίς να αμαρτάνεις. Ας σε βλέπει ο Χριστός να σε χτυπούν και να μην ανταποδίδεις τα χτυπήματα, να σε βρίζουν και να μην ανταποδίδεις τις βρισιές, να σε λοιδορούν και να ευλογείς εκείνους που σε λοιδορούν, να μη ζητάς δόξα ούτε τιμή ούτε ανάπαυση, και γενικά να κάνεις όλα και να εκτελείς όλα και να μην υποχωρείς διόλου, ούτε να στρέφεις προς τα πίσω,10 ωσότου σε λυπηθεί και σου δώσει να πιεις το φοβερό και ανείπωτο και ακατανόμαστο ποτό. Και όταν αξιωθείς να πιείς αυτό το ποτό, τότε θα γνωρίσεις αυτά που
λέμε και αυτά που δείχνουμε σ’ εσένα. «Διότι κηρύττουμε», λέει, «όχι τη σοφία του κόσμου αυτού, αυτήν που καταργείται, αλλά τη σοφία του Θεού μέσα σε μυστήριο, τη σοφία δηλαδή που είναι κρυμμένη».11
Αν όμως δεν αξιώθηκες να δεις ούτε τον ίδιο τον Χριστό, τότε γιατί και έχεις τη γνώμη ότι ζεις, γιατί και νομίζεις ότι δουλεύεις σ’ αυτόν, που ακόμη δεν έχεις δει; Αν όμως δεν είδες και δεν αξιώθηκες να ακούσεις τη φωνή του, τότε από πού θα διδαχθείς το άγιο και ευάρεστο και τέλειο θέλημά του;12 Αν όμως πεις ότι θα το μάθεις αυτό από τις άγιες Γραφές ρωτώ, πώς, αν και είσαι νεκρός και κείτεσαι στο σκότος, θα μπορέσεις να ακούσεις και να εκτελέσεις αυτό, ώστε να αξιωθείς και να ζήσεις και να δεις τον Θεό; Με κανένα τρόπο! Τί λοιπόν; Αν είμαστε, λέει, νεκροί και ζούμε μέσα στο σκότος, πώς θα μπορέσουμε να ζήσουμε ή πώς θα δούμε τον Χριστό, το αληθινό φως,13 που ήρθε επάνω στη γη; Άκου με σύνεση και μη θέλεις να δικαιολογείς τον εαυτό σου, αλλά ταπεινώσου μπροστά στον Θεό και πες˙ «Κύριε, εσύ που δεν θέλεις το θάνατο του αμαρτωλού, αλλά θέλεις να επιστρέψει και να ζει14, εσύ που γι’ αυτό κατέβηκες επάνω στη γη, για να αναστήσεις δηλαδή αυτούς, που κείτονταν στη γη και ήταν θανατωμένοι από την αμαρτία,
και για να αξιώσεις αυτούς να δουν εσένα, το αληθινό φως, όσο είναι δυνατό στον άνθρωπο να δει, στείλε σ’ εμένα άνθρωπο, που σε γνωρίζει, ώστε, αφού δουλέψω σ’ αυτόν σαν σ’ εσένα και υποταχθώ σ’ αυτόν με όλη τη δύναμή μου, και μέσα στο δικό του θέλημα κάνω το δικό μου θέλημα, να ευαρεστήσω σ’ εσένα τον μόνο Θεό και να γίνω άξιος και εγώ ο αμαρτωλός για τη βασιλεία σου».
Αν λοιπόν επιμείνεις έτσι να χτυπάς τη θύρα με όλη την ψυχή και τη δύναμη, παρακαλώντας και ικετεύοντάς τον, δεν θα σε εγκαταλείψει, αλλά, η με τον εαυτό του ή με έναν από τους δούλους του, θα σε διδάξει όσα πρέπει να κάνεις, και με τη χάρη του και με την προσευχή του δούλου του θα σου χαρίσει τη δύναμη να εκτελέσεις αυτά. Διότι χωρίς εκείνον δεν θα μπορέσεις να κάνεις τίποτε15 αλλά εκείνος, όπως είπα προηγουμένως, θα γίνει για σένα χωρίς παράλειψη τα πάντα˙ αν όμως δεν θα γίνει τα πάντα, τουλάχιστο στην έξοδό σου από την ζωή θα βρίσκεσαι να αναζητάς τον Χριστό, τουλάχιστο θα είσαι άνθρωπος που υποτάσσεσαι στους δικούς του φίλους και άρχοντες, και θα βρίσκεσαι να δουλεύεις δια μέσου αυτών σ’ εκείνον, τουλάχιστον θα εκτελείς το θέλημα των δούλων του Θεού και όχι το δικό σου – άλλωστε θέλημα του Θεού είναι το θέλημα των δούλων εκείνου -, θα βρίσκεσαι σε εργασία και όχι σε αργία, σε ταπείνωση και όχι σε υπερηφάνεια.
Θυμήσου αυτά που είπα, ότι δηλαδή όλοι οι στρατηγοί και οι άρχοντες, άλλοι είναι δούλοι και άλλοι είναι φίλοι του βασιλιά, και μ’ αυτούς τους ίδιους είναι και ο στρατός που είναι στην εξουσία του καθενός απ’ αυτούς˙ οι στρατιώτες, αν και δεν βλέπουν και δεν συναντούν τον βασιλιά, αλλά, επειδή με προθυμία δουλεύουν στον στρατηγό τους ή στον άρχοντα, σαν να δουλεύουν σ’ εκείνο τον ίδιο τον βασιλιά, ελπίζουν να λάβουν μ’ αυτούς από τον βασιλιά δωρεές και αξιώματα, άλλοι μάλιστα και λαμβάνουν, με το να προβάλλουν ως μεσολαβητές τους άρχοντές τους. Υπάρχουν όμως και εκείνοι, που γίνονται ακουστοί με τη δική τους ανδρεία και αρετή, και προσλαμβάνονται από τον βασιλιά και τιμώνται, και γίνονται άρχοντες και μεσολαβητές για άλλους, και τότε αξιώνονται να προσφέρουν στον ίδιο εκείνο τον βασιλιά την προσωπική τους υπηρεσία και να συναναστρέφονται μαζί του και να καούν τη φωνή του.
Υποσημειώσεις.
1. Α’ Κορ. 15,56
2. Ρωμ. 3,23
3. Ιω. 14,6 και 11,25
4. Ματθ. 10,40
5. Α’ Ιω. 5,20
6. Πρβ. Ματθ. 8, 17 Ιω. 1, 29. Ησ’. 53,4
7. Ιω. 4,14
8. Πρβ. Ψαλ. 131,4
9. Εδώ, η αλουσία, ως δείγμα απάρνησης του κοσμικού φρονήματος.
10. Πρβ. Λουκ. 9,62
11. Α’ Κορ. 2,6-7
12. Πρβ. Ρωμ. 12,2
13. Ιω 1,9
14. Ιεζ. 33,11
15. Πρβ. Ιω. 15,5
Από το βιβλίο: Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου – Έργα (Νεοελληνική απόδοση).
Εκδόσεις: Περιβόλι της Παναγίας. Μάιος 2017
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Λόγος ηθικός έβδομος (Α’): «Γι’ αυτούς που δουλεύουν στον Θεό” – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
Λόγος ηθικός έβδομος (Β’): «Γι’ αυτούς που δουλεύουν στον Θεό” – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
