Στις 25 Μαρτίου 1911 ο Χρυσόστομος, αποβλέποντας στην πνευματική ωφέλεια και την κατά Χριστόν οικοδομή του ορθόδοξου λαού της επαρχίς του, ανακοίνωσε στον οικουμενικό πατριάρχη την απόφασή του να εκδώσει θρησκευτικό περιοδικό, το οποίο θα έφερε τον τίτλο του αποστολικού πατέρα και ιερομάρτυρα Πολυκάρπου, επισκόπου Σμύρνης. Η αγάπη και ο θαυμασμός του ιεράρχη για τον προκάτοχό του και πολιούχο της Σμύρνης έμελλε να εκδηλωθούν με τον πιο επίσημο τρόπο.
Η ημερομηνία της ανακοίνωσης για την έκδοση του περιοδικού Ιερός Πολύκαρπος δεν ήταν τυχαία. Στις 25 Μαρτίου η Εκκλησία τιμά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, το χαρμόσυνο δηλαδή μήνυμα του Αρχάγγελου Γαβριήλ προς την Παρθένο Μαρία ότι επρόκειτο να γεννήσει τον Σωτήρα και Λυτρωτή του κόσμου. Την ίδια μέρα ο Χρυσόστομος ανακοινώνει την κυκλοφορία του νέου περιοδικού της Ιεράς Μητροπόλεως Σμύρνης, μέσα από το οποίο (ο κηρυχθησόμενος λόγος του Θεού εισδύση εις τας καρδίας των Χριστιανών και αποβή καρποφόρος εις έργα αγαθά και τω Θεώ φίλα».1
«Ιδρύομεν ένα έτι εκκλησιαστικόν, ένα έτι χριστιανικόν ζώντα άμβωνα. Ανοίγομεν τους κρουνούς της ανεξαντλήτου του θείου λόγου πηγής. Φιλοδοξούμεν να επανέλθη εις τας επτά εκκλησίας της Αποκαλύψεως η αρχαία εύκλεια και δόξα. Ονειρευόμεθα να ίδωμεν τους επτά αστέρας χύνοντας ακτινοβόλον και αύθις φως εις τας σκοτεινάς ατραπούς δι’ ων διέρχονται αι κατ’ Ανατολάς Εκκλησίαι».2
Αναμφισβήτητα, η έκδοση του εικονογραφημένου περιοδικού αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία του εκκλησιαστικού τύπου της Σμύρνης. Η ποιότητα των κειμένων και ο υψηλός αριθμός αντιτύπων (οκτώ χιλιάδες την εβδομάδα) αποδεικνύουν ότι το εν λόγω περιοδικό γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην πρωτεύουσα του Μικρασιατικού Ελληνισμού και εκτός αυτής.
Ο Ιερός Πολύκαρπος κυκλοφόρησε όλα τα χρόνια προνοία και επιστασία του μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου. Ο άγιος σε κάθε σχεδόν εβδομαδιαίο φύλλο δημοσίευε έναν ή περισσότερους λόγους με αφορμή το Ευαγγέλιο της Κυριακής, τη μνήμη ενός αγίου ή την ανάμνηση κάποιου γεγονότος από τη ζωή της Εκκλησίας.3 Ο λόγος του ιεράρχη, εμπνευσμένος από τα ευαγγελικά και αποστολικά αναγνώσματα, είχε στόχο την κατήχηση του λαού σε ποικίλα εκκλησιαστικά και θεολογικά θέματα.
Στο έργο της έκδοσης και κυκλοφορίας του περιοδικού πολύτιμη ήταν η βοήθεια και άλλων κληρικών και λαϊκών, με πιο επιφανείς τον επίσκοπο Τράλλεων Χρυσόστομος Χατζησταύρου4 και τον αρχιμανδρίτη Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, οι οποίοι αργότερα διετέλεσαν αρχιεπίσκοποι Αθηνών και πάσης Ελλάδος.
Η έκδοση του Ιερού Πολυκάρπου γνώρισε δύο περιόδους κυκλοφορίας. Η πρώτη είχε διάρκεια από το 1911 έως το 1914, έτος κατά το οποίο διατάχθηκε η απομάκρυνση του Χρυσοστόμου από τη Σμύρνη, και η δεύτερη από το 1919 έως το 1922, έτος της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε στις 10 Απριλίου 1911, Κυριακή του Πάσχα και ημέρα μνήμης του αγίου Γρηγορίου Ε’, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, προκατόχου του Χρυσοστόμου στον μητροπολιτικό θρόνο της Σμύρνης. Η πανηγυρική έκδοση ήταν αφιερωμένη στην Ανάσταση του Κυρίου, για την οποία ο μητροπολίτης έγραψε ένα σπουδαίο κείμενο, εγκαινιάζοντας μια πλούσια και καρποφόρα περίοδο για τον εκκλησιαστικό και περιοδικό τύπο της Σμύρνης.
Υποσημειώσεις.
1. Το αρχείον, τ. Β’, σ. 6
2. Σολομωνίδη, ό. π., σ. 89.
3. Πολλά από τα γραπτά αυτά κηρύγματα του αγίου Χρυσοστόμου δημοσιεύθηκαν στο έργο του Παντελεήμονος Κ. Καρανικόλα Μητροπολίτου Κορίνθου, ο Άγιος Χρυσόστομος ο Άγγελος της εν Σμύρνα Εκκλησίας Ιερομάρτυς οι σύγχρονοι αυτού ιερομάρτυρες επίσκοπος Ζήλων Ευθύμιος μητροπολίτης Μοσχονησίων Αμβρόσιος μητροπολίτης Κυδωνιών Γρηγόριος Μητροπολίτης Ικονίου Προκόπιος και οι έτεροι τεσσαράκοντα και δύο επώνυμοι ιερομάρτυρες ιερομόναχοι πρεσβύτεροι και μοναχοί και οι τριακόσιοι τεσσαράκοντα και δύο αγνώστων ονομάτων ιερομάρτυρες κληρικοί της εκκλησίας Σμύρνης επί πλέον δε αι εκατοντάδες χιλιάδες Ορθόδοξων χριστιανών ανδρών γυναικών και παιδίων νεομαρτύρων μαρτυρησάντων ως αγρίως βασανισθέντων και σφαγιασθέντων υπό των αλλοπίστων βαρβάρων εν τη Αποστολική Μικρά Ασία, εκδόσεις Πνοή, αρ. 15, Κόρινθος 1992 – Πρβλ. αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης του ιερομάρτυρος , Λόγοι Ευσεβείας, εκδόσεις Μυγδονία, Θεσσαλονίκη 2000.
4. ΕΑ ΛΑ (1911) 150.
Από το βιβλίο του Αθανασίου Μπιλιανού: Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος. Από τον Μακεδονικό Αγώνα στη Μικρασιατική καταστροφή.
Εκδόσεις ΑΡΜΟΣ, Αθήναι, Σεπτέμβριος 2021.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
