Ένα περιβαλλοντικό ζήτημα στα «απόνερα» των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή.

Azraq στα αραβικά σημαίνει «μπλε». Πρόκειται για την μόνη όαση σε μία έρημο 12.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην Ιορδανία, περίπου 100 χιλιόμετρα ανατολικά του Αμμάν, ένας υγρότοπος 25 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η ξηρασία λόγω κλιματικής αλλαγής σταδιακά καταστρέφει αυτόν τον παράδεισο, ενώ το προσφυγικό κύμα που έρχεται από τις γύρω περιοχές, οι οποίες πλήττονται από συγκρούσεις εντείνει το πρόβλημα της λειψυδρίας.

Σύμφωνα με την Debora MacKenzie, από το New Scientist, η οποία ταξίδεψε στη Μέση Ανατολή, το κύμα προσφύγων από τη Συρία αποτελεί ένα από τους παράγοντες εξάντλησης των αποθεμάτων του νερού στην όαση Azraq. Η λειψυδρία μπορεί να προκαλέσει πολέμους, αλλά και οι πόλεμοι προκαλούν λειψυδρία, γράφει χαρακτηριστικά η Debora MacKenzie.

Υπεύθυνος για το Αποθεματικό των Υγρότοπων στην Azraq είναι ο Χουσεϊν. Ο υγρότοπος αποτελεί ένα ζωτικής σημασίας σταυροδρόμι για τα καραβάνια, αλλά και μία «στάση» για τα αποδημητικά πουλιά. Η Azraq αποτελούσε για αιώνες ένα επίγειο παράδεισο για τους ανθρώπους και τα ζώα. Σύμφωνα με μία έρευνα, πριν από τριάντα χρόνια υπολογίζονταν ότι επισκέπτονταν τον υγρότοπο περίπου 350.000 πουλιά την ημέρα!

Από τότε σταδιακά, λόγω ξηρασίας, τα αποθέματα νερού συνεχώς μειώνονται, ωστόσο η Ιορδανία είχε καταφέρει να διαχειριστεί εν μέρει το πρόβλημα. Πλέον όμως βρίσκεται αντιμέτωπη και με ένα ακόμα ζήτημα. Οι Ισραηλινές επιθέσεις των τελευταίων δεκαετιών, έχουν δημιουργήσει ένα κύμα προσφύγων από την Παλαιστίνη. Περίπου το 30% του πληθυσμού στην Ιορδανία είναι σήμερα Παλαιστίνιοι. Κύμα προσφύγων προκλήθηκε και από τους πολέμους στο Ιράκ, μερικοί εκ των οποίων παραμένουν ακόμα στη χώρα, ενώ το τελευταίο διάστημα καταφθάνουν στην Ιορδανία χιλιάδες πρόσφυγες από τη Συρία. Δέκα χιλιάδες είναι ήδη σε πόλεις της Ιορδανίας, ενώ χιλιάδες παραμένουν στις κατασκηνώσεις προσφύγων.

Μια επιστημονική έρευνα του προηγούμενου έτους έδειξε ότι τα υδάτινα αποθέματα στην Azraq μπορούν να προμηθεύουν με 20 εκατομμύρια κυβικά μέτρα γλυκού νερού κάθε χρόνο. Ωστόσο, αντλούνται ετησίως 56 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ο συγκεκριμένος υδροφόρος ορίζοντας καλύπτει το 1/4 του πόσιμου νερού του Αμμάν καθώς και τα παράνομα πηγάδια για γεωργικές εκμεταλλεύσεις που είναι ορατά από δορυφορικές εικόνες. Ο υδροφόρος ορίζοντας όμως μειώνεται κατά σχεδόν ένα μέτρο το χρόνο, απειλώντας με καταστροφή την πηγή αυτή του γλυκού νερού. Κάτω από αυτόν, βρίσκεται ένα άλλο στρώμα γεμάτο αλμυρό νερό από την αρχαιότητα και η αλλαγή στη ροή των υδάτων, επιτρέπει την εισρροή στο γλυκό νερό, με αποτέλεσμα το αλάτι να έχει υπερδιπλασιαστεί από το 1990.

Το 1992, ο υδροφορέας βυθίστηκε τόσο χαμηλά που ο υγρότοπος άρχισε να στερεύει, με αποτέλεσμα την εξαφάνιση ορισμένων θαλάσσιων ειδών του υγροτόπου. Κατά την καταμέτρηση των πτηνών το 2000, βρέθηκαν μόνο 1200, ως επί το πλείστον αποδημητικά, ενώ η πρόσβαση του πληθυσμού στα υδάτινα αποθέματα γίνεται όλο και πιο δύσκολη.

Η Ιορδανία εξάλλου βρίσκεται αντιμέτωπη με την ξηρασία. Οι άνθρωποι που μπορούν να πληρώσουν, αγοράζουν και εγκαθιστούν δεξαμενές νερού στις στέγες τους, τις οποίες και γεμίζουν από φορτηγά κάθε δύο εβδομάδες. Οι άνθρωποι που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα, υποφέρουν. Η ζήτηση για νερό ξεπερνά την προσφορά.

Ο φαύλος κύκλος των συγκρούσεων, των προσφυγικών κρίσεων και η έλλειψη νερού συνεχίζεται. Με περισσότερους ανθρώπους που χρειάζονται νερό, λιγότερο είναι δυστυχώς διαθέσιμο για τους αγρότες που ήδη «παλεύουν» με την ξηρασία.

Ωστόσο, η Ιορδανία έχει κάνει κάποιες θετικές ενέργειες. Μεταξύ άλλων, το «Εθνικό Σχέδιο για το Νερό» του 2009 προωθεί τον περιορισμό σε βιώσιμα επίπεδα της άντλησης του υπόγειου νερού, κι έχει ταχθεί υπέρ των καινοτομιών, όπως είναι η αφαλάτωση.

Ίσως η Ιορδανία να τα καταφέρει, ωστόσο οι συγκρούσεις στη Μ. Ανατολή προκαλούν μία τεράστια ανθρωπιστική κρίση για τους εγχώριους πληθυσμούς, αλλά και ένα κύμα απελπισμένων προσφύγων που αναζητούν ένα καλύτερο αύριο, ενώ πάνω από όλα δεσπόζει η απειλή της κλιματικής αλλαγής και η συνεχιζόμενη ξηρασία.

«Ο Χουσεΐν και οι συνεργάτες του μου φάνηκαν άνθρωποι που αγωνίζονται για κάτι που πιστεύουν, δηλαδή σε έναν παρόμοιο αγώνα, όπως και κάθε άξια σε αυτήν Αραβική Άνοιξη. Ελπίζω το Azraq να επιβιώσει. Το χρειάζονται τόσο οι άνθρωποι όσο και τα αποδημητικά πουλιά», καταλήγει η Debora MacKenzie.

Η/Υ ΠΗΓΗ
TVXS: 26 Απριλίου 2012.

Δημοσιεύθηκε στην Ιστορικά, Υγεία – επιστήμη - περιβάλλον. Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.