Έσωσεν λαόν, ψάλλει ο λαμπαδάριος ᾿Αλέξιος Κατσαρός.mp3
Συμφωνα με τη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας μας, τη βασισμένη στον αιώνιο και αλάθητο θείο λόγο, άμεση συνέπεια του προπατορικού αμαρτήματος, υπήρξε η διακοπή της επικοινωνίας των ανθρώπων με τον Θεο. Αποκομμένοι από την Πηγή της ζωής οι άνθρωποι, «ζούσαν» καθημερινά τον θάνατο. Αυτό που γράφει η « Αποκάλυψις» για τον αμαρτωλό «όνομα έχεις ότι ζης, και νεκρός ει» ( Αποκ. γ´ 1), φαίνεσαι δηλαδή ότι ζεις, ενώ στην ουσία είσαι νεκρός, ήταν καθημερινή πραγματικότητα, μετά την πτώση των πρωτοπλάστων για τούς ανθρώπους.
Δεμένοι με τις αμαρτίες τους, δεν μπορούσαν να υψωθούν προς τον Πλάστη και Θεο τους. Ο δρόμος προς τον ουρανό ήταν κατάκλειστος εμπρός τους. Εσυραν τα βήματά τους αιχμάλωτοι πίσω από το άρμα του σκληρότερου των τυράννων όλων των εποχών, οδηγούμενοι προς την καταστροφή.
Και θα μέναμε έτσι, στην αξιοθρήνητη αυτή κατάσταση, αν δεν μας σπλαχνιζόταν ο φιλάνθρωπος Κυριος και αν δεν μας έδινε Εκείνος και πάλι τη δυνατότητα της επικοινωνίας μαζί Του, πράγμα το οποίο μας υπενθυμίζουν κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα.
Αυτό τονίζει υπέροχα και η πρώτη «ιαμβική», όπως λέγεται, Καταβασία της εορτής, που την συνέθεσε ο πολυτάλαντος υμνογράφος και δεινός θεολόγος άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Ψαλλεται σε πανηγυρικό πρώτο ήχο στον Ορθρο της εορτής, αμέσως μετά την πολύ γνωστή Καταβασία «Χριστός γεννάται δοξάσατε…».
Ιδού η Καταβασία:
«’Εσωσε λαόν θαυματουργών Δεσπότης, υγρόν θαλάσσης κύμα χερσώσας πάλαι: εκών δε τεχθείς εκ Κορης, τρίβον βατήν πόλου τίθησιν ημίν, Ον κατ’ ουσίαν, ίσον τε Πατρί και βροτοίς δοξάζομεν».
Στην αρχή θυμάται ο υμνωδός το εκπληκτικό θαύμα, που συνέβη στην Ερυθρά θάλασσα, τότε που βγήκε ο ισραηλιτικός λαός, με τη βοήθεια του Θεού, από τη σκλαβιά της Αιγύπτου. Οταν έφθασαν δηλαδή οι Εβραίοι στην Ερυθρά θάλασσα και τούς κυνηγούσε να τούς γυρίσει πίσω ο στρατός των Αιγυπτίων, ο εξουσιαστής των πάντων Κυριος, με ένα κτύπημα του ραβδιού του Μωϋσή, άνοιξε στα δύο τη θάλασσα, έκανε χέρσα γη την κυμαινομένη θάλασσα και πέρασαν μέσα από αυτόν τον θαυμαστό διάδρομο οι χιλιάδες των Εβραίων και σώθηκαν (βλ. Εξόδ. ιδ´).
Ανάλογο υπερφυσικό έργο και θαύμα μέγιστο, προσθέτει ο υμνογράφος, επετέλεσε Αυτός που γεννήθηκε από Κορη, δηλαδή από Μητέρα Παρθένο. Με τη γέννησή Του άνοιξε εμπρός μας το δρόμο προς τον ουρανό («τρίβον βατήν πόλου τίθησιν ημίν»). Είναι ανοικτός και βατός πλέον ο δρόμος προς τον «πόλον», προς τον ουρανό.
Και ως βαθυστόχαστος δογματικός διδάσκαλος ο άγιος Ιωάννης, συμπληρώνει ότι Αυτός που άνοιξε το δρόμο εμπρός μας προς τον ουρανό, είναι ίσος προς τον Πατέρα, δηλαδή Θεός τέλειος και ίσος προς τούς «βροτούς», προς τούς ανθρώπους, δηλαδή άνθρωπος τέλειος, Θεάνθρωπος. Και ως Θεάνθρωπον τον δοξολογούμε γι’ αυτά που μας χάρισε.
Αυτό που δεν μπορούσαμε να κατορθώσουμε μόνοι μας οι άνθρωποι, μας το χάρισε Εκείνος με τη γέννησή Του και τη σταυρική Του θυσία.
Ο θεοκίνητος Απόστολος Παύλος γράφει ότι «δι’ αυτού έχομεν την προσαγωγήν… προς τον πατέρα». ( Εφεσ. β´ 18). Οχι μόνο διέλυσε όλα τα εμπόδια και άνοιξε εμπρός μας το δρόμο προς τον ουρανό, αλλά και μας πήρε μαζί Του και μας ανύψωσε, ενώνοντάς μας με τον ουράνιο Πατέρα.
Οι ιεροί Πατέρες της Εκκλησίας μας έχουν πολλά ευλαβικά σχόλια σ’ αυτή την αλήθεια. «Δια την συγκύπτουσαν χαμαί ψυχήν ταπεινούται, ίνα και συνανυψώση το κάτω νεύον υπό της αμαρτίας», αναφέρει στον λόγο του στα «Γενέθλια του Σωτήρος» ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Κατήλθε στη γη και ταπεινώθηκε ο Κυριος για να υψώσει μαζί Του στούς ουρανούς εμάς, που λόγω των αμαρτιών μας ήμασταν διαρκώς σκυμμένοι και δεμένοι στη γη (ΕΠΕ 5, 62).
Δεν ταπείνωσε τόσο πολύ τον Εαυτό Του ο Παντοκράτωρ, με το να γεννηθεί ανάμεσά μας και να θυσιαστεί, έλεγε ο ιερός Χρυσόστομος, «εική και μάτην», ματαίως δηλαδή και ασκόπως, «ει μη έμελλεν ημάς ανυψούν», εάν δεν επρόκειτο να μας ανυψώσει στον ουρανό από την κατάπτωσή μας στη γη (ΕΠΕ 9, 56). Και ο Αγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς τονίζει• «Διο και πανηγυρίζομεν σήμερον… την του Θεού προς την γην δι’ αυτής (της Υπεραγίας Θεοτόκου) υπερφυά κάθοδον και την ημών δι’ αυτού προς ουρανόν υπερενδοξοτάτην άνοδον» (ΕΠΕ 11, 272).
Η ανύψωση αυτή της ανθρώπινης φύσεως προς τον Θεο, ήταν ο κύριος και τελικός σκοπός της Γεννήσεως του Θεανθρώπου. Και με τη δική Του δύναμη και Χαρη, μπορεί πλέον καθένας μας να βαδίσει το δρόμο προς τον ουρανό.
Διότι όχι μόνο άνοιξε Εκείνος εμπρός μας το δρόμο, αλλά έγινε ο Ιδιος και είναι, από τότε που ήλθε στη γη, ο μοναδικός δρόμος που οδηγεί στον ουρανό. « Εγώ ειμι η οδός», διακήρυξε. Κανείς δεν μπορεί να φτάσει στον Πατέρα μου «ει μη δι’ εμού» ( Ιω. ιδ´ 6).
Όσοι επομένως ακολουθούν τα ίχνη Του, μιμούνται το άγιο παράδειγμά Του και ζουν ενωμένοι μαζί Του δια της Εκκλησίας Του, βαδίζουν στον ασφαλή δρόμο, που οδηγεί στην ουράνια Βασιλεία Του.
Από το περιοδικό: “Η δράση μας”, τεύχος Δεκεμβρίου του 2008.
Του Οσίου Πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου.
Ερμηνεία των δύο Κανόνων εις την Χριστού Γέννησιν.
Ιαμβικός Κανών.
Ώδή α’. Ήχος α’. ο Ειρμός.
Εσωσε λαόν, θαυματουργών Δεσπότης Ύγρόν θαλάσσης, κϋμα χερσώσας πάλαι. Εκών δε τεχθείς έκ Κόρης, τρίβον βατήν Πόλου τίθησιν ήμιν ον κατ ουσίαν Ισον τε Πατρί, και βροτοϊς δοξάζομεν.
Ερμηνεία.
Το παλαιόν μέν, λέγει, ο Δεσπότης Θεός Λόγος, θαυματουργών δια μέσου του Προφήτου Μωυσέως, εσωσε τον λαόν του Ισραήλ από την τυραννίαν του Φαραώ. Με τίνα τρόπον; Χέρσον και ξηρόν ποιήσας το υγρόν κυμα της ερυθράς θαλάσσης, και περιπατητόν αποδείξας αυτό. Τώρα δε ο αυτός Θεός Λόγος, γεννηθείς από την Παρθένον Μαρίαν θεληματικώς και παντεξουσίω βουλήσει, δεν έκαμε περιπατητήν, καθώς τότε, την θάλασσαν, ή μάλλον ειπείν, ο¬λίγον μέρος της θαλάσσης• ουδέ εις ένα λαόν τόν Ίσραηλιτικόν την ευεργεσίαν ταύτην εποίησεν αλλά ανοίξας την πλατυτάτην στράταν του Ουρανού, δια της κατά σάρκα Γεννήσεως του, έκαμεν αυτήν περιπατητήν εις όλους ομού τους ανθρώπους. Ωστε το θαύμα τούτο είναι πολλά παραδοξότερον από το θαύμα εκείνο.
Καί πρεπόντως τούτο εγένετο, διότι εκείνο μεν το θαύμα ετελεσιουργήθη διά μέσου του δούλου και ύπηρέτου Μωυσέως: τούτο δε έγινε διά μέσου του σαρκωθέντος Λόγου του Θεού, του Δεσπότου και Κυρίου οντος του Μωυσέως. Τουτον λοιπόν τον ενανθρωπήσαντα Θεόν Λόγον, και τοιαύτα ποιουντα θαυμάσια, δοξάζομεν ημεις οι εις αυτόν πιστεύοντες• επειδή είναι ίσος και ο αυτός με τον Πατέρα και με ημάς τους ανθρώπους με τον Πατέρα μεν, κατα την ούσίαν και φύσιν της Θεότητος• μέ ημάς δε τους ανθρώπους, κατά την ου¬σίαν και φύσιν της ανθρωπότητος.
«Δοξάζομεν» δε είπε, και ουχί «υμνούμεν» ή «μεγαλύνομεν» ίνα με την λέξιν ταύτην δηλοποιήση το χαρακτηριστικόν λόγιον του Ειρμού της πρώτης Ωδής όπερ εί¬ναι το «Ενδόξως γάρ δεδόξασται».
