Πέμπτη της Αναλήψεως – η Ευαγγελική Περικοπή της Θ. Λ., κείμενο του Μητρ. Ναυπάκτου Ιεροθέου Βλάχου, υμνολογική εκλογή.

Η Ευαγγελική περικοπή της Θείας Λειτουργίας.
Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον. Κεφ. (ΚΔ. 36 – 53.)

Ταύτα δέ αυτών λαλούντων, αυτός ο Ιησούς έστη εν μέσω αυτών και λέγει αυτοίς” ειρήνη υμίν. πτοηθέντες δέ και έμφοβοι γενόμενοι, εδόκουν πνεύμα θεωρείν. και είπεν αυτοίς, τί τεταραγμένοι εστέ, και διατί διαλογισμοί αναβαίνουσιν εν ταις καρδίαις υμών? ίδετε τας χείράς μου και τους πόδας μου, ότι αυτός εγώ ειμί” ψηλαφήσατέ με και ίδετε, ότι πνεύμα σάρκα και οστέα ουκ έχει, καθώς εμέ θεωρείτε έχοντα. Και τούτο ειπών, επέδειξεν αυτοίς τας χείρας και τους πόδας. Έτι δέ απιστούντων αυτών από της χαράς και θαυμαζόντων, είπεν αυτοίς” έχετέ τι βρώσιμον ενθάδε? Οι δέ επέδωκαν Αυτώ ιχθύος οπτού μέρος, και από μελισσίου κηρίου’ και λαβών ενώπιον αυτών έφαγεν. Είπε δέ αυτοίς” ούτοι οι λόγοι ούς ελάλησα προς υμάς, έτι ών σύν υμίν, ότι δεί πληρωθήναι πάντα τα γεγραμμένα εν τω νόμω Μωϋσέως και προφήταις και ψαλμοίς περι εμού. Τότε διήνοιξεν αυτών τον νούν του συνιέναι τας Γραφάς. Και είπεν αυτοίς ότι ούτω γέγραπται, και ούτως έδει παθείν τον Χριστόν, και αναστήναι εκ νεκρών τη τρίτη ημέρα, και κηρυχθήναι επι τω ονόματι Αυτού μετάνοιαν και άφεσιν αμαρτιών εις πάντα τα έθνη, αρξάμενον από Ιερουσαλήμ. Υμείς δέ εστε μάρτυρες τούτων. Και ιδού εγώ αποστέλλω την επαγγελίαν του Πατρός μου εφ’ υμάς” υμείς δε καθίσατε εν τη πόλει Ιερουσαλήμ, έως ού ενδύσησθε δύναμιν εξ ύψους.
Εξήγαγε δέ αυτούς έξω έως εις Βηθανίαν, και επάρας τας χείρας Αυτού ευλόγησεν αυτούς. και εγένετο εν τω ευλογείν αυτόν αυτούς, διέστη απ’ αυτών, και ανεφέρετο εις τον ουρανόν. Και αυτοί προσκυνήσαντες Αυτόν, υπέστρεψαν εις Ιερουσαλήμ μετά χαράς μεγάλης” και ήσαν δια παντός εν τω ιερώ, αινούντες και ευλογούντες τον Θεόν.
Αμήν.

Απόδοση.

Ενώ μιλούσαν γι’ αυτά, στάθηκε ανάμεσά τους ο Ιησόυς και τους λέει: «Ειρήνη σ» εσάς!» αυτοί από την ταραχή και τον φόβο τους νόμιζαν ότι έβλεπαν φάντασμα. Εκείνος τους είπε: «Γιατί είστε τρομαγμένοι και γιατί γεννιούνται στην καρδιά σας αμφιβολίες; Κοιτάξτε τα χέρια μου και τα πόδια μου, για να βεβαιωθείτε ότι είμαι εγώ ο ίδιος. Ψηλαφίστε με και δείτε. Ένα φάντασμα δεν έχει σάρκα και οστά, όπως βλέπετε εμένα να έχω». Και λέγοντας αυτά τους έδειξε τα χέρια και τα πόδια του. Αυτοί από τη χαρά και την έκπληξή τους δεν πίστευαν στα μάτια τους. Τους ρώτησε τότε ο Ιησούς: «έχετε ΄τίποτα φαγώσιμο;» του έδωσαν τότε ένα κομμάτι ψητό ψάρι και ένα κομμάτι κηρύθρα με μέλι. Τα πήρε και τα έφαγε μπροστά τους.
Ύστερα τους είπε: «Αυτά εννοούσα με τα λόγια που σας έλεγα όταν ήμουν ακόμη μαζί σας, ότι δηλαδή πρέπει να εκπληρωθούν όλα όσα είναι γραμμένα για μένα στο νόμο του Μωυσή, στους προφήτες και στους Ψαλμούς». Τότε τους φώτισε το νου, για να καταλάβουν τις Γραφές, και τους είπε: «Οι Γραφές λένε ότι έτσι έπρεπε να γίνει, κι έτσι έπρεπε να πάθει ο Μεσσίας, ν’ αναστηθεί από τους νεκρούς την τρίτη μέρα και να κηρυχθεί στο όνομά του μετάνοια και άφεση αμαρτιών σ’ όλα τα έθνη, αρχίζοντας από την Ιερουσαλήμ. Εσείς είστε μάρτυρες όλων αυτών. Κι εγώ θα σας στείλω αυτό που σας υποσχέθηκε ο Πατέρας μου. Εσείς καθίστε στην Ιερουσαλήμ ωσότου ο Θεός, σας οπλίσει με τη δύναμή του».
Κατόπιν τους οδήγησε έξω από την πόλη ως τη Βηθανία, σήκωσε τα χέρια του και τους ευλόγησε. Καθώς τους ευλογούσε, άρχισε ν’ απομακρύνεται απ’ αυτούς και ν’ ανεβαίνει στον ουρανό. Αυτοί τότε τον προσκύνησαν και γύρισαν στην Ιερουσαλήμ με μεγάλη χαρά, κι έμεναν συνεχώς στο ναό υμνολογώντας και δοξολογώντας το Θεό. Αμήν.

Επιμέλεια κειμένου, Νικολέτα – Γεωργία Παπαρδάκη.

Η Θεία Ανάληψη

Σαράντα ημέρες μετά την Ανάστασή Του ο Χριστός αναλήφθηκε στους ουρανούς, όπου ήταν προηγουμένως, κατά τον λόγο του Ιδίου προς τους Μαθητάς.

Αυτό το μεγάλο Δεσποτικό γεγονός προφητεύει η Παλαιά Διαθήκη (αποκαλύψεις του ασάρκου Λόγου) και το παρουσιάζει η Καινή Διαθήκη.

Γιατί σαράντα μέρες;

Ο Χριστός, κατά την ανθρώπινη φύση Του, έλαβε τρεις γεννήσεις, από την Παρθένο Μαρία, από το Βάπτισμα και από την Ανάσταση. Και στις τρεις γεννήσεις
ονομάστηκε Πρωτότοκος.
Από την πρώτη είναι πρωτότοκος εν «πολλοίς αδελφοίς» κατά την κοινωνία της σαρκός, από την δεύτερη της καινής κτίσεως και κατά την Τρίτη, πρωτότοκος των
νεκρών.
Σαράντα μέρες μετά από τις τρεις αυτές γεννήσεις ακολούθησε ένα σημαντικό γεγονός.
Σαράντα μέρες μετά τη γέννηση προσφέρθηκε στον Ναό και έχουμε την εορτή της Υπαπαντής.
Σαράντα μέρες μετά την Βάπτισή Του στον Ιορδάνη ποταμό νίκησε τον διάβολο στους τρεις εκείνους πειρασμούς.
Σαράντα μέρες μετά την Ανάστασή Του ανέβηκε στους Ουρανούς και προσέφερε στον Πατέρα Του την απαρχή της δικής μας φύσεως.

Θα μπορούσε να γίνει η Ανάληψη αμέσως μετά την Ανάσταση. Δεν το έκανε όμως για να στερεώσει την Πίστη των Μαθητών Του με τις συνεχείς εμφανίσεις Του και
τα θαύματα. Για να μην φανεί ότι η Ανάσταση ήταν φαντασία. Τέλος τους κατέστησε όλους θεατές της Αναλήψεώς Του.

Με την Ανάσταση έχουμε τη νίκη εναντίον του Θανάτου, με την Ανάληψη την άνοδο της ανθρωπίνης φύσεως στον θρόνο του Θεού. Με την Ανάληψη βλέπουμε την τελειότητα
και το πλήρωμα της θείας Οικονομίας.

Οι Μαθητές είδαν το τέλος της Ανάστασης, αφού δεν είδε κανείς τον Χριστό την ώρα που εξερχόταν από το Μνημείο. Αντίθετα, είδαν την αρχή της Ανάληψης, δηλαδή
τον είδαν να αναλαμβάνεται στους ουρανούς.

Πρώτα γεννιόμαστε κατά Χριστόν, έπειτα πάσχουμε μαζί με τον Χριστό, στη συνέχεια νικούμε το κράτος του διαβόλου και ανασταινόμαστε. Τέλος μπορούμε να ζήσουμε
τη θέωση.
Ο Άγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς λέει ότι η Ανάσταση συνδέεται με όλους τους ανθρώπους, ενώ η Ανάληψη μόνο με τους Αγίους.
Όλοι θα αναστηθούν κατά την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού και δίκαιοι και αμαρτωλοί, αλλά δεν θα αναληφθούν όλοι. Μόνο οι δίκαιοι θα αρπαγούν
μέσα σε νεφέλες για να προϋπαντήσουν τον Χριστό ερχόμενο από τους Ουρανούς.

Είπε ο Κύριος: «ουδείς αναβέβηκεν εις τον ουρανόν ει μη ο εκ του ουρανού καταβάς, ο Υιός του ανθρώπου, ο ών εν τω ουρανώ» (Ιω. γ΄ 13)

Υπήρχαν πολλές αναστάσεις προ Χριστού, αλλά κανείς δεν πήγε στον Ουρανό.
Ο Προφήτης Ηλίας πήγε «ως τον ουρανόν». Αυτό σημαίνει μια μετάθεση που τον ανύψωσε από την γη, αλλά δεν τον εξήγαγε έξω από αυτήν. Επίσης όσοι αναστήθηκαν
και επέστρεψαν στη γη, πάλι μετά από λίγο πέθαναν. Όμως ο Χριστός αναστήθηκε και ο θάνατος δεν έχει κυριαρχία επάνω Του. Αφού αναλήφθηκε στους ουρανούς,
κάθε ύψωμα είναι κατώτερο από Αυτόν.
Η μετάσταση του Προφήτου Ηλία, δείχνει πως περίπου θα έφευγαν οι άνθρωποι, εάν δεν είχε αμαρτήσει ο Αδάμ και δεν είχε εισέλθει στην κτίση ο θάνατος.

«επάρας τας χείρας αυτού ευλόγησεν αυτούς και εγένετο εν τω ευλογείν αυτόν αυτούς, διέστη απ’ αυτών, και ανεφέρετο εις τον ουρανόν» (Λουκ. κδ΄ 50-51)
Δεν ευλόγησε τους Μαθητές Του και στη συνέχεια ανερχόταν στον ουρανό, αλλά άρχισε να τους ευλογεί και ευλογώντας τους Μαθητές ανερχόταν στον ουρανό, δίνοντας
σε αυτούς δύναμη για την κατόρθωση της εργασίας των εντολών, τηρώντας αυτό που τους είπε «ιδού εγώ μεθ΄υμών ειμί πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του
αιώνος».

Τούτο είναι αλήθεια διότι ο Χριστός είναι ο Βασιλεύς και ο Κύριος του ουρανού και της Γης, είναι εκείνος που στέλνει τη Χάρη και ευλογία στους ανθρώπους, είναι
ο μόνος ευλογητός, ο Οποίος δια της ευλογίας Του, ενισχύει και καθιστά τους αξίους της ευλογίας ευλογημένους.

Ο Μ. Αθανάσιος λέει, πως ο Χριστός δεν έλαβε από την Παναγία σώμα για απλή χρήση, αλλά για απέραντη κτήση. Δεν «σεσωμάτωται» προς καιρόν, αλλά διαρκώς
«σεσάρκωται». Ο Χριστός θα παραμείνει Θεάνθρωπος εις τους αιώνες.

Κατά την Ανάληψη βλέπουμε την παρουσία πολλών αγγέλων. Φυσικό είναι να γεμίσει ο αέρας από αγγέλους μια τόσο σημαντική μέρα.
Οι άγγελοι είναι πνεύματα κτιστά, που δημιουργήθηκαν από τον Θεό κι έχουν διπλό έργο. Να δοξάζουν τον Θεό ακαταπαύστως και να υπηρετούν την σωτηρία του
ανθρώπου.

Σύμφωνα με την αρχαία εκκλησιαστική παράδοση, οι άγγελοι είναι (νοερά πνεύματα), και είναι χωρισμένα σε τρεις τριάδες.
Η πρώτη βρίσκεται πλησίον του θρόνου του Θεού, η μεσαία μεταξύ ουρανού και γης και η τελευταία στη γη και διακονεί τους ανθρώπους.
Με την Ανάληψη, ανερχόμενες οι τάξεις των αγγέλων που διακονούσαν τον Χριστό στη γη, πρόσταξαν τους ανωτέρους αγγέλους, τους άρχοντες του στερεώματος,
του δευτέρου ουρανού, να ανοίξουν τις πύλες για να εισέλθει ο βασιλεύς της δόξης (σύμφωνα με τον ψαλμό του Δαβίδ κγ΄7-10 «άρατε πύλες…»).
Πύλες είναι οι αγγελικές φυλακές, που είναι αιώνιες και δεν είχαν ανοίξει ποτέ. Και όταν ακόμη κατέβηκε ο Χριστός ήταν κλειστές. Γι αυτό, το μυστήριο της
ενσάρκου οικονομίας του Χριστού ήταν άγνωστο και στους αγγέλους (¨ΑΓ. Ιωάννης Χρυσόστομος).
Στη συνέχεια οι άγγελοι του στερεώματος (του δευτέρου ουρανού) πρόσταξαν τους άρχοντες-αγγέλους του πρώτου ουρανού, να ανοίξουν τις πύλες για να εισέλθει
ο Βασιλεύς της δόξης.
Οι άγγελοι παραξενεύτηκαν από τις πληγές της ανθρώπινης φύσης του Χριστού και φοβήθηκαν. Ο φόβος γεννιέται στην ψυχή από το παρά φύσιν του πράγματος.

Μετά την Ανάληψη παρατηρούμε μερικά ενδιαφέροντα σημεία.
Πρώτον, οι Μαθητές έφυγαν από το όρος των Ελαιών με μεγάλη χαρά, καίτοι στερήθηκαν τον Χριστό. Χάρηκαν υπερβολικά γιατί απέκτησαν τη βεβαιότητα ότι θα
λάβουν το Πνεύμα το Άγιον, και ότι θα γίνουν μέλη του Σώματός Του.
Δεύτερον, μεταξύ Αναλήψεως και Πεντηκοστής παρεμβάλλεται περίοδος προσευχής, δεήσεως και ησυχίας, τόσο σωματικής όσο και ψυχικής. Δεν μπορεί κανείς να
μεθέξει του Αγίου Πνεύματος αν δεν βρίσκεται σε κατάσταση προσευχής και εσωτερικής νήψεως.
Τρίτον, οι Μαθητές βρίσκονται σε μια διαρκή σύναξη, προσκαρτερούν, έχοντας στο μέσον την Παναγία, την Μητέρα του Χριστού. Αυτό δείχνει την αξία της λατρείας της Εκκλησίας, αφού στο κέντρο της υπάρχει το πιο αγαπητό πρόσωπο στον Χριστό και στους Χριστιανούς, δηλαδή η Παναγία. Η Θεοτόκος δεν διεκδίκησε καμιά εξουσία και καμιά διακονία στην Εκκλησία, αλλά ήταν στο κέντρο της λατρείας, ο πιο πολύτιμος θησαυρός που είχε και έχει η Εκκλησία.
Τέταρτον, πρέπει πάντοτε να υπακούμε στις εντολές του Χριστού, γιατί έχουν καλή και άγια κατάληξη.

Η Ανάληψη του Χριστού είναι το κόσμημα όλων των Δεσποτικών εορτών, η τελείωση όλων όσων έκανε ο Χριστός για μας, με το έργο της θείας Οικονομίας.

(του Μητρ. Ναυπάκτου Ιεροθέου Βλάχου –
Από το βιβλίο του, “Δεσποτικές εορτές”)

Υμνολογική εκλογή.

Στιχηρό των Κεκραγαρίων του εσπερινού. Ήχος πλ. β’

Ο Κύριος ανελήφθη εις ουρανούς, ίνα πέμψη τον Παράκλητον τω κόσμω. Οι ουρανοί ητοίμασαν τον θρόνον Αυτού, νεφέλαι την επίβασιν αυτού. Άγγελοι θαυμάζουσιν, άνθρωπον ορώντες υπεράνω αυτών. Ο Πατήρ εκδέχεται, Ον εν κόλποις έχει συναϊδιον. Το Πνεύμα το άγιον κελεύει πάσι τοις Αγγέλοις αυτού” Άρατε πύλας οι άρχοντες ημών, Πάντα τα έθνη κροτήσατε χείρας. ότι ανέβη Χριστός, όπου ήν το πρότερον.

Ο Κύριος Ιησούς αναλήφθηκε στους ουρανούς, για να στείλει στον κόσμο το Αγιο Πνεύμα, δηλ. τον Παράκλητο. Οι ουρανοί ετοίμασαν τον θρόνο Του, τα σύννεφα προπαρασκευάσθηκαν για να ανέβει πάνω τους. Οι άγγελοι θαυμάζουν, βλέποντας άνθρωπο να ανεβαίνει πάνω από αυτούς! Ο Θεός Πατέρας δέχεται πάλι Αυτόν που προ πάντων των αιώνων έχει στην αγκαλιά Του. Το Αγιο Πνεύμα δίνει εντολή στουςαγγέλους: Ανοίξτε τις πύλες του ουρανού σεις που είστε οι άρχοντες, όλα τα έθνη χειροκροτείστε, γιατί ο Χριστός ανέβηκε πάλι στους ουρανούς, όπου βρισκόταν πριν κατέβη στη γη μα και προ παντων των αιώνων.

Στιχηρόν Ιδιόμελον των αποστίχων. Ήχος β’

Ετέχθης ως αυτός ηθέλησας, εφάνης, ως αυτός ηβουλήθης, έπαθες σαρκί, ο Θεός ημών” εκ νεκρών ανέστης, πατήσας τον θάνατον” ανελήφθης εν δόξη, ο τα σύμπαντα πληρών, καί απέστειλας ημίν Πνεύμα θείον, του ανυμνείν καί δοξάζειν σου την θεότητα.

Κύριε, ήλθες στη γη και γεννήθηκες ως άνθρωπος, όπως ήταν το θέλημά Σου” φανερώθηκες κατά την βάπτισή Σου όπως ήταν το σχέδιό Σου, υπέμεινεςτα πάθη και τον σταυρικό θάνατο σαν άνθρωπος, ο Θεός μας” αναστήθηκες από τους νεκρούς, αφού πάτησες τον θάνατο” αναλήφθηκες στους ουρανούς Εσύ, που γεμίζεις με την παρουσία Σου τα σύμπαντα, και έστειλες για χάρη μας στον κόσμο το Θείο και Αγιό Σου Πνεύμα, για να ανυμνούμε και να δοξάζουμε την θεότητά Σου.

Απολυτίκιον Ήχος δ’

Ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών, χαροποιήσας τους Μαθητάς, τη επαγγελία του αγίου Πνεύματος, βεβαιωθέντων αυτών διά της ευλογίας, ότι σύ ει ο Υιός τού Θεού, ο λυτρωτής του κόσμου.

Αναλήφθηκες με δόξα στους ουρανούς, Χριστέ ο Θεός μας, αφού έκαμες χαρούμενους τους μαθητές Σου με την υπόσχεση πως θα τους στείλεις το Αγιο Πνεύμα, και αφού μάλλιστα, βεβαιώθηκαν με την ευλογία Σου, πως Εσύ είσαι ο Υιός του Θεού, ο λυτρωτής του κόσμου.

Κοντάκιον Αυτόμελον Ήχος πλ. β’

Την υπέρ ημών πληρώσας οικονομίαν, και τα επί γής ενώσας τοις ουρανίοις, ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών” ουδαμόθεν χωριζόμενος, αλλά μένων αδιάστατος, καί βοών τοις αγαπώσί σε” Εγώ ειμι μεθ’ υμών, και ουδείς καθ’ υμών.

Αφού εκπλήρωσες όλα όσα αφορούσαν τη σωτηρία μας, και τα οποία είχαν σχεδιασθεί με τη θεία Σου οικονομία, και αφού ένωσες τα επίγεια με τα ουράνια, αναλήφθηκες με δόξα στους ουρανούς, Χριστέ ο Θεός μας, χωρίς να χωρισθείς από κανέναν, αλλά μένοντας ενωμένος με τον Πατέρα και το Αγιο Πνεύμα, λέγοντας σε όσους Σε αγαπούν: Εγώ είμαι μαζί σας, και γι’ αυτό, κανείς δεν μπορεί να είναι εναντίον σας.

Ο Οίκος

Τα της γής επί της γής καταλιπόντες, τα της τέφρας τω χοϊ παραχωρούντες, δεύτε ανανήψωμεν, και εις ύψος επάρωμεν, όμματα και νοήματα’ πετάσωμεν τας όψεις ομού καί τας αισθήσεις, επί τας ουρανίους πύλας οι θνητοί, νομίσωμεν είναι τού Ελαιώνος εις όρος, και ατενίζειν τω λυτρουμένω, επί νεφέλης εποχουμένω’ εκείθεν γάρ ο Κύριος εις ουρανούς ανέδραμεν, εκεί καί ο φιλόδωρος τας δωρεάς διένειμε τοις Αποστόλοις αυτού, καλέσας ως Πατήρ, και στηρίξας αυτούς, οδηγήσας ως Υιούς, και λέξας προς αυτούς” ου χωρίζομαι υμών, Εγώ ειμί μεθ’ υμών, και ουδείς καθ’ υμών.

Αφού εγκαταλείψουμε τα γήινα στη γη, αφού παραχωρήσουμε όλα όσα μοιάζουν με στάχτη στο χώμα, ελάτε να ξυπνήσουμε και ας σηκώσουμε τα μάτια και τις σκέψεις μας ψηλά. Ας ανυψώσουμε τα πρόσωπά μας μαζί , και τις αισθήσεις μας προς τις ουράνιες πύλες. Ας νομίσουμε εμείς οι θνητοί πως βρισκόμαστε στο όρος των ελαιών και ατενίζουμε Αυτόν που μας λύτρωσε, και ανεβαίνει έχοντας για άρμα Του τα σύννεφα, γιατί από εκεί ο Κύριος επανήλθε στους ουρανούς, και από εκεί Αυτός που αγαπά πάντα να δωρίζει, μοίρασε στους αποστόλους Του δωρεές, καλώντασ τους’ έτσι τους στήριξε και τους οδήγησε σαν πατέρας και τους είπε: Δεν χωρίζομαι από σας, γιατί Εγώ είμαι μαζί σας, και κανείς δεν μπορεί να είναι εναντίον σας.

Συναξάριον

Τη αυτή ημέρα, Πέμπτη της έκτης Εβδομάδος από του Πάσχα, την Ανάληψιν εορτάζομεν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.

Κατά την Πέμπτη της έκτης εβδομάδος από το Πάσχα, εορτάζουμε την Ανάληψη του Κυρίου και Θεού και Σωτηρος μας Ιησού Χριστού.

Στίχοι
• Εκ δεξιάς καθίσας πατρικής Λόγε,
• Μύσταις παρασχών πίστιν ασφαλεστέραν.

Αφού κάθισες στα δεξιά του Πατρός Σου, Λόγε του Θεού, χάρισες στους πιστούς Σου πιο ασφαλή την πίστη.

Ο αναληφθείς εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών, ελέησον ημάς.
Αμήν.

Εσύ που αναλήφθηκες με δόξα στους ουρανούς, Χριστέ ο Θεός μας, ελέησε και σώσε μας.

Απόδοση, Μοναχής Θεοδοσίας.

Δημοσιεύθηκε στην Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια. Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.