Τη ΙΖ’ του αυτού μηνός, μνήμη του Αγίου Γρηγορίου, Επισκόπου Νεοκαισαρείας, του Θαυματουργού.
Ο Γρηγόριος, θαυματουργών και πάλαι,
Θεώ παραστάς, θαυματουργεί τι πλέον.
Εβδομάτη δεκάτη τε μέγας θάνε θαυματουργος.
Ο Αγιος Γρηγόριος ο θαυματουργός – λόγος του Μακαριστού Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης, Διονυσίου Λ. Ψαριανού
(17 Νοεμβρίου)
Μέσα στη μεγάλη χορεία των αγίων Πατέρων της εκκλησίας μας, από τους πρώτους στη σειρά και πιο αρχαίους είναι και ο άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νεοκαισαρείας ο θαυματουργός, του οποίου η εκκλησία σήμερα εορτάζει και τιμά την ιερή μνήμη. Πολλοί από τους αγίους της εκκλησίας έχουν τον τίτλο του θαυματουργού, μα για τον άγιο Γρηγόριο, το θαυματουργός είναι το δεύτερο όνομά του. Λέμε για τον άγιο Νικόλαο και για τον άγιο Σπυρίδωνα και για πολλούς άλλους αγίους, μα για τον άγιο Γρηγόριο, επίσκοπο Νεοκαισαρείας, ποτέ δεν λέμε μόνο το όνομά του, αλλά πάντα προσθέτουμε και το θαυματουργός. Ίσως όμως και για να τον ξεχωρίσουμε μεταξύ πολλών άλλων αγίων Γρηγορίων της εκκλησίας.
Ο άγιος Γρηγόριος ο θαυματουργός γεννήθηκε το 210 και πέθανε ειρηνικά το 270 στη Νεοκαισάρεια του Πόντου από επιφανείς, αλλά εθνικούς γονείς. Ορφάνεψε μικρός από πατέρα και η μητέρα του, μαζί με τον αδελφό του Αθηνόδωρο, τους εσπούδαζε και τους ετοίμαζε για το επάγγελμα του δικηγόρου. Θέλοντας να συμπληρώσουν τις σπουδές των, οι δυο αδελφοί ξεκίνησαν για να πάνε στη Βηρυτό και πέρασαν από την Καισάρεια της Παλαιστίνης. Εκεί συνάντησαν τον μεγάλο διδάσκαλο της αρχαίας εκκλησίας Ωριγένη. Οι δυο αδελφοί θαύμασαν τη διδασκαλία και την αρετή του ασύγκριτου διδασκάλου, ώστε αφήκαν τις σπουδές των στα νομικά κι έμειναν στην Καισάρεια πέντε χρόνια.
Τελειώνοντας οι δυο αδελφοί τις σπουδές των κοντά στον Ωριγένη, βαπτίσθηκαν κι έγιναν χριστιανοί. Αλλά πριν αναχωρήσουν για την πατρίδα τους, ο Γρηγόριος, για να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του και όλων των συσπουδαστών του προς το διδάσκαλό τους τον Ωριγένη, έκαμε ένα περίφημο χαριστήριο λόγο, που έμεινε ξεχωριστός στην εκκλησιαστική και πατερική φιλολογία. Την ημέρα που πρωτοάκουσαν τον Ωριγένη, ο άγιος Γρηγόριος την ονομάζει πρώτη ημέρα της ζωής των˙ «Τιμιωτάτη πασών, όντως ημίν πρώτη, ότε ημίν πρώτον ο αληθινός ανατέλλειν ήλιος ήρξατο». Και περιγράφει ύστερα τον Ωριγένη ως αληθινό και μοναδικό διδάσκαλο, που δίνει τα πάντα για τους μαθητές του˙ «άπασαν προσήγε την παρ’ αυτού τέχνην και επιμέλειαν και κατειργάσατο ημάς».
Τέτοια περιστατικά και τέτοια κείμενα δεν πρέπει να τα προσπερνάμε απαρατήρητα, γι’ αυτό θα επιμείνωμε τώρα στα λόγια αυτά του Γρηγορίου. Και πρώτα θα τα εξηγήσουμε στη γλώσσα μας. Η ημέρα, λέγει, που γνωρίσαμε και πρωτοακούσαμε το διδάσκαλό μας είναι η πιο ιερή και άγια ημέρα της ζωής μας, και πραγματικά για μας η πρώτη ημέρα, τότε που αρχίζει να ανατέλλει για μας ο αληθινός ήλιος. Κι όταν ύστερα δίνει την εικόνα του Ωριγένη ως διδασκάλου, λέγει ότι έβαζε όλη του την τέχνη και επιμέλεια κι έτσι τους εκπαίδευσε και τους μόρφωσε. Αυτά είναι λόγια ευγνωμοσύνης ενός μαθητή κι ένα δίκαιο εγκώμιο σ’ έναν αληθινό διδάσκαλο. Κι έχουν, αλήθεια πολλή σημασία για τον καιρό μας.
Ο άγιος Γρηγόριος όταν γύρισε στην πατρίδα του, ύστερα από λίγον καιρό, χωρίς να το θέλει κι αφού προσπάθησε να το αποφύγει, εξελέγη και χειροτονήθηκε επίσκοπος Νεοκαισαρείας. Στο διωγμό, που ο αυτοκράτορας Δέκιος στα 250 ξεσήκωσε εναντίον της Εκκλησίας, ο άγιος Γρηγόριος μαζί με το ποίμνιό του έφυγε στις ερημιές και τα δάση και κατόρθωσε να σωθεί μαζί με τους χριστιανούς. Ο άγιος Γρηγόριος ο θαυματουργός σ’ όλη του τη ζωή μελετούσε τη θεία Γραφή και προσευχότανε. Έτσι, του έγραφε σε μια του επιστολή ο Ωριγένης˙ «Να μεταχειριστής το χάρισμα, που σου έδωκε ο Θεός, υπερασπίζοντας την πίστη του Χριστού και να μη χωρίζης ποτέ τη μελέτη σου από την προσευχή».
Ο άγιος Γρηγόριος ο θαυματουργός είναι ο άγιος της οικογένειας του Μεγάλου Βασιλείου. Με πολύ σεβασμό γράφει ο άγιος Βασίλειος ότι από τη γιαγιά του Μακρίνα, μαθήτρια του αγίου Γρηγορίου, διδάχτηκε όλη η οικογένεια «τα του μακαριωτάτου Γρηγορίου ρήματα». Ο αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου, άγιος Γρηγόριος ο επίσκοπος Νύσσης, έγραψε
το βίο του αγίου Γρηγορίου του θαυματουργού
, αυτού που όταν πήγε στην Νεοκαισάρεια επίσκοπος βρήκε μόνο 17 χριστιανούς, κι όταν πέθανε αφήκε μόνο 17 ειδωλολάτρες. Ο Μέγας Βασίλειος πάλι γράφει ότι, για τα πολλά πνευματικά χαρίσματα και θαύματα του αγίου Γρηγορίου του θαυματουργού, και οι εχθροί της εκκλησίας τον ονόμαζαν δεύτερο Μωϋσή˙ «δεύτερος Μωϋσής παρ’ αυτών των εχθρών της αληθείας προσηγορεύετο». Αμήν.
Από το βιβλίο:
ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Λ. ΨΑΡΙΑΝΟΥ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΡΒΙΩΝ ΚΑΙ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΜΨΥΧΟΙ
(Εξαπλά β’)
ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ ΑΓΙΟΛΟΓΙΚΑ
Η/Υ επιμέλεια, Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Του Οσίου Πατρός ημών Γρηγορίου Νύσσης – εγκώμιον εις τον Βίον του Αγίου Γρηγορίου του Θαυματουργού.
17 Νοεμβρίου, μνήμη και της Αγίας Χίλντα, της πνευματικής μητέρας της ορθόδοξης Αγγλίας: Συναξάριον.
17 Νοεμβρίου, μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Γκομπρόν και των Εκατόν Τριάντα Τρειών συμμαρτύρων του, των εκ Γεωργίας: Βίος (κείμενο και αρχείο ήχου, mp3).