Ο άγιος Νεκτάριος ως δάσκαλος των νέων
Ο άγιος Νεκτάριος, επίσκοπος Πενταπόλεως, ο θαυματουργός, παραμένει και σήμερα φάρος τηλαυγής, και μας φωτίζει με τις πολλές αρετές του, τα σπουδαία συγγράμματά του και τα αναρίθμητα θαύματά του.
Εκτός των άλλων, όμως, ήταν και άριστος Παιδαγωγός και Διδάσκαλος των νέων, τους οποίους θεωρούσε ως τη χρυσή ελπίδα της Εκκλησίας και του Έθνους, ως «τη
βάση του αύριο». Χαρακτήριζε την εφηβική ηλικία ως σπουδαία και βιαστική. «Σπουδαία μεν για τη μεγάλη αποστολή που τις έλαχε, βιαστική δε για τη σύντομη διάρκειά της, στην οποία πρέπει να συντελεσθούν πολλά και μεγάλα», όπως σημειώνει στο λόγο του «Περί της κλήσεως των εφήβων εν τη κοινωνία».
Τους εφήβους τους ονόμαζε «νέα γενιά» αλλά και «διάδοχο γενιά», στην οποία το Έθνος και η Πολιτεία παραδίδουν «τις παρακαταθήκες των προγόνων, και όλους τους θησαυρούς των προηγουμένων γενεών» (ο.π.). Γι’ αυτό και ήθελε να ενθαρρύνει τους νέους προς τους πνευματικούς αγώνες και να τους ενισχύει, να τους προτρέπει στην άσκηση της αρετής. Τους δίδασκε με αγάπη πολλή ότι έπρεπε να φυλάξουν την πίστη στο Χριστό, τον αληθινό Θεό, ως ιερά παρακαταθήκη. Έπρεπε να ζουν την κατά Χριστόν ζωή, συνδεδεμένοι μαζί Του διά των σωστικών Μυστηρίων της Εκκλησίας.
Γνώριζε και τις μεγάλες δυσκολίες που είχαν συχνά-πυκνά στους πνευματικούς αγώνες τους. Και τους συνιστούσε ως όπλο νικηφόρο την εγρήγορση και την σταθερότητα στη χριστιανική τους ζωή. Στους μαθητές του Γυμνασίου Λαμίας, είπε και αυτά κατά την ομιλία του: Αγαπητά μου παιδιά, στους αγώνες σας απαιτείται «γενναία απόφαση και αμετάπτωτο φρόνημα προς απόκτηση της αρετής. Γιατί οι αναποφάσιστοι, αυτοί που με αμέλεια και ραθυμία αρχίζουν τον αγώνα της αρετής, ταχύτατα μεν αποθαρρύνονται και ηττώνται, πολύ εύκολα δε γίνονται ριψάσπιδες και τρέπονται σε φυγή» (ο.π.).
Συνιστούσε την Αγία Γραφή ως απαραίτητο οδηγό για τη γνώση της αλήθειας, για το φωτισμό και τον καταρτισμό τους, για τη σωτηρία τους. Και τους τόνιζε με
όλη τη δύναμη της ψυχής του ότι έπρεπε να συνδυάζουν «την ευσέβεια και την επιστήμη», διότι έτσι θα προόδευαν και θα ευημερούσαν σε όλη τη ζωή τους. Κεντρική ιδέα των ομιλιών του προς τους νέους ήταν αυτή η αλήθεια, ότι «χωρίς την ενάρετη ζωή, είναι ανέφικτος ο ύψιστος προορισμός του ανθρώπου» (ο.π.).
Δίδασκε ο Άγιος τους νέους πάντοτε με λόγους από την Αγία Γραφή, και τους Πατέρες της Εκκλησίας, και πολλές φορές χρησιμοποιούσε και λόγους των αρχαίων Συγγραφέων.
Προ πάντων μέλημά του παντοτινό ήταν να διδάσκει με το παράδειγμά του. Και το κατόρθωνε, αγωνιζόμενος και με τη Χάρη του Κυρίου. Μάλιστα ένας από τους
μαθητές του και πνευματικό του τέκνο έγραψε κι αυτά σε επιστολή προς φίλο του το 1897: «Ευτυχώς στις μέρες μας υπάρχει αυτή η ωραία ψυχή του Σεβασμιωτάτου
μας Διευθυντού… Τον βλέπεις να ζει εντός του κόσμου και όμως αισθάνεσαι ότι δεν είναι άνθρωπος του κόσμου… Προσεύχεται άνευ υπερβολής νυχθημερόν… όντας
ανεξίκακος, αγαπά τους πάντες και αφοπλίζει με το αθώο βλέμμα… Συναναστρέφεται με ποικίλα πρόσωπα, τα οποία γαληνεύει και κατευθύνει προς τον ενανθρωπήσαντα Σωτήρα με πρωτοφανή ευγένεια και πραότητα… Είναι άνθρωπος, αλλά ζει αγγελικά».
Δια πρεσβειών του μεγάλου φίλου μας αγίου Νεκταρίου, ας πορευόμαστε κατά τις διδαχές του.
ΠΗΓΗ
Υμνολογική εκλογή.
Απολυτίκιον. Ήχος α’. Της ερήμου πολίτης.
Σηλυβρίας τον γόνον και Αιγίνης τον έφορον, τον εσχάτοις χρόνοις φανέντα, αρετής φίλον γνήσιον, Νεκτάριον τιμήσωμεν πιστοί, ως ένθεον θεράποντα Χριστού* αναβλύζει γαρ ιάσεις παντοδαπάς, τοις ευλαβώς κραυγάζουσι. Δόξα τω σε δοξάσαντι Χριστώ, δόξα τω σε θαυμαστώσαντι, δόξα τω ενεργούντι δια σου, πάσιν ιάματα.
Ελάτε οι πιστοί να τιμήσουμε σαν υπηρέτη του Χριστού, που φέρει μέσα του τον Θεόν, τον Αγιο Νεκτάριο, που είναι το γέννημα της Σηλυβρίας και προστατευτικά επιβλέπει την Αίγινα, που φανερώθηκε στα τελευταία χρόνια ως γνήσιος φίλος της αρετής. Ελάτε να τον τιμήσουμε, γιατί σαν βρήση χαρίζει κάθε είδους θεραπείες σεόσους με ευλάβεια τον υμνούν κραυγάζονταςς. Δόξα ανήκει στον Χριστό που σε εδόξασε, δόξα ανήκει στον Χριστό που σε έκανε πηγή των θαυμάτων, δόξα ανήκει στον Χριστό, που ενεργεί δια σου σε όλους όσοι με πίστη τον παρακαλούν κάθε είδους θεραπείες.
Έτερον. Ήχος δ. Ταχύ προκατάλαβε.
Οσίως εβίωσας, ως Ιεράρχης σοφός, δοξάσας τον Κύριον, δι’ εναρετου ζωής, Νεκτάριε όσιε. Όθεν του Παρακλήτου, δοξασθείς τη δυνάμει, δαίμονας απελαύνεις, και νοσούντας ιάσαι, τους πίστει προσιόντας, τοις θείοις λειψάνοις σου.
Εζησες πάνω στη γη με όσιο τρόπο σαν σοφός ιεράρχης του Χριστού, και Τον εδόξασες με την ενάρετη ζωή σου, όσιε Νεκτάριε. Γι’ αυτό και δοξάσθηκες με τη δήναμη του Παρακλήτου, και αποδιώκεις τους δαίμονες και θεραπεύεις τους ασθενείς, που με πίστη πλησιάζουν τα θεία σου λείψανα.
ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟΝ
Μετά την α’ Στιχολογίαν, Κάθισμα. Ήχος α’. Τον τάφον σου Σωτήρ.
Ως ήλιος λαμπρός, εν εσχάτοις τοις χρόνοις, ανέτειλας ημίν, τη οσία ζωή σου, Νεκτάριε όσιε, και προς δόξαν και αίνεσιν, πάντας ήγειρας, Χριστού του πάντων Δεσπότου, του σε δείξαντος, δεδοξασμένον σε Πάτερ, θαυμάτων δυνάμεσι.
Ανέτειλες σαν λαμπρός ήλιος στους τελευταίους χρόνους με την όσια ζωή σου, Όσιε Νεκτάριε, και ξεσήκωσες όλους για να συγκεντρωθούν να δοξάσουν και να υμνήσουν τον Χριστό τον δεσπότη των όλων, που σε δόξασε με την δύναμη των θαυμάτων.
Δόξα. Όμοιον.
Ιάσεις δαψιλάς, καθ’ εκάστην ημέραν, πηγάζει θαυμαστώς, θεϊκή χορηγία, η πάντιμος κάρα σου, μυστικώς κατευφραίνουσα, τη του Πνεύματος, μυστική εύωδία, τους προστρέχοντας, μετ’ ευλαβείας και πόθου, τη ση Μονή Άγιε.
Κάθε ημέρα σαν πηγή χαρίζει άφθονες θεραπείες η κάρα σου, που αξίζει να τιμάται με κάθε τρόπο, αφού ο Θεός σου χαρίζει με μυστικό τρόπο τη χάρη των ιάσεων, και καταευχαριστεί με ανεξήγητο τρόπο, με μια ακατάληπτη ευωδία, όσους με πίστη και ευλάβεια και μυστική επιθυμία προστρέχουν στη μονή σου Αγιε.
Μετά την β’ Στιχολογίαν, Κάθισμα. Ήχος γ’. Την ωραιότητα.
Την καθαρότητα, της πολιτείας σου, και την ευθύτητα, Πάτερ των τρόπων σου, ως προσφοράν πνευματικήν, δεξάμενος ο Δεσπότης, ιαμάτων κρήνην σε εν Αιγίνη ανέδειξε, τοις πιστώς προστρέχουσι, τοις αγίοις λειψάνοις σου, τοις νέμουσιν οσμήν ουρανίαν, πάσι και θειαν ευωδίαν.
Αφού ο Χριστός δέχθηκε σαν πνευματική προσφορά την καθαρότητα της ζωής σου και την ευθύτητα της συμπεριφοράς σου, σε ανεδειξε σαν βρύση, που τρέχει ιάσεις αντί για νερό στην Αίγινα, για όσους τρέχουν προς τα λείψανά σου με πίστη, πάτερ, καθώς μοιράζουν σε όλους μία ουράνια οσμή και θεία ευωδία.
Δόξα. Ήχος δ’. Κατεπλάγη Ιωσήφ.
Καταπλήττει αληθώς, τας διανοίας των πιστών, η δοθείσα σοι σοφέ, θαυμάτων χάρις εκ θεού, η εν τοις λειψάνοις σου ενεργουμένη. Όθεν τη Μονή τη ση συρρέουσι, πλήθη ευσεβών, εκ πάσης τάξεως, και οι νοσούντες υγείαν λαμβάνουσι, τη αντιλήψει σου Άγιε, εν ευφροσύνη, Χριστόν υμνούντες, τον αγιάσαντά σε Όσιε.
Μένουν κατάπληκτοι οι πιστοί, γιατί ο νους τους δεν μπορεί να εννοήσει στ’ αλήθεια πώς σου δόθηκε από τον Θεό η τόσο μεγάλη χάρη των ιαμάτων, που ενεργεί από τα λείψανά σου. Γι’ αυτό και στην Μονή σου συρρέουν πλήθη πιστών από κάθε τάξη, και οι ασθενείς λαμβάνουν τη θεραπεία τους με την βοήθειά σου, άγιε, και με χαρά δοξάζουν τον Χριστό, όσιε, που σε εδόξασε.
Κοντάκιον. Ήχος πλ. δ’. Τη Υπερμάχο.
Ορθοδοξίας τον αστέρα τον νεόφωτον, Και Εκκλησίας το νεόδμητον προτείχισμα, Ανυμνήσωμεν καρδίας εν ευφροσύνη. Δοξασθείς γαρ ενεργεία τη του Πνεύματος, ιαμάτων αναβλύζει χάριν άφθονον, Τοις κραυγάζουσι: Χαίροις, πάτερ Νεκτάριε.
Με της καρδιάς μας την ευφρόσυνη διάθεση, ελάτε να ανυμνήσουμε το νεοφαναίρωτο αστέρι της ορθοδοξίας, και το γερό – νεόκτιστο τείχος της εκκλησίας. Γιατί αφού δοξάσθηκε με τη Χαρη του Αγίου Πνεύματός, χαρίζει τις ιάσεις σε όσους τον υμνούν λέγοντας: Χαίρεις πάτερ ΝΕΚΤΆΡΙΕ.
Ο Οίκος
Άνθρωπος ουρανόφρων, ανεδείχθης εν κόσμω, Νεκτάριε Χριστού ιεράρχα’ ζωήν οσίαν διελθών, ακέραιος και θεόληπτος, εν πάσιν εχρημάτισας* εντεύθεν παρ’ ημών ακούεις’
χαίρε δι’ ου οι πιστοί υψούνται,
χαίρε δι’ ου οι εχθροί θαμβουνται’
χαίρε των οσίων Πατέρων εφάμιλλος,
χαίρε Ορθοδόξων ο θείος διδάσκαλος’
χαίρε Οίκος αγιώτατος ενεργείας θεϊκής,
χαίρε βίβλος θεοτύπωτος πολιτείας της καινής.
χαίρε ότι αρτίως ημιλλήθης Αγίοις,
χαίρε ότι εμφρόνως εχωρίσθης της ύλης.
χαίρε λαμπρόν της πίστεως τρόπαιον,
χαίρε σεπτόν της χάριτος όργανον.
χαίρε δι’ ου Εκκλησία χορεύει,
χαίρε δι’ ου νήσος Αίγινα χαίρει.
χαίροις, Πάτερ Νεκτάριε.
Αναδείχθηκες στον κόσμο, Νεκτάριε ιεράρχη του Χριστού, σαν άνθρωπος με ουράνια σκέψη και νου, με την οσία σου ζωή, σαν άνθρωπος του Θεού και ακέραιος σε κάθε στιγμή. Γι’ αυτό και από μας ακούς:
Χαίρε συ που υψώνεις τους πιστούς,
χαίρε συ που θαμβώνεις τους εχθρούς.
Χαίρε συ εφάμιλε των Οσίων πατέρων,
χαίρε συ θείε διδάσκαλε των πιστών.
Χαίρε «σπίτι» αγιώτατο όπου ενεργεί ο Θεός,
Χαίρε, Βίβλε Θεοτύπωτε της κενούριας πολητείας.
Χαίρε συ που τελευταία αναδείχθηκες όμοιος με τους αγίους,
χαίρε συ που με τη θέλησή σου και τη σκέψη σου χωρίσθηκες από την ύλη.
Χαίρε συ λαμπρό της πίστεως τρόπαιο,
χαίρε συ σεπτό και σεβαστό όργανο της Χάριτος.
Χαίρε συ εξ αιτίας του οποίου η εκκλησία πανηγυρίζει,
χαίρε συ που εξ αιτίας σου η νήσος της Αίγινας χαίρεται.
Χαίρε πάτερ Νεκτάριε.
Συναξάριον
Τη θ’ του αυτού μηνός (Νοεμβρίου), μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Νε¬κταρίου, Μητροπολίτου Πενταπόλεως της εν Αιγύπτω, του θαυμα¬τουργού και κτήτορος της εν Αιγίνη Ιεράς Μονής της Αγίας Τριά¬δος, κοιμηθέντος οσίως κατά το έτος,α^κ’ (1920).
Στίχοι. Νέκταρ της ζωής της αιωνίου πίνων,
Νάμα, Νεκτάριε, ιάσεων βλύζεις.
Αμφ’ ενάτη Νεκταρίοιο εκ ρεθέων θυμός ήρθη.
Νεκτάριε, πίνοντας το νέκταρ της ζωής, δηλαδή της πίστεως, αναβλύζεις για τους πιστούς την χάρη των ιάσεων.
Κατά την ενάτη του μηνός ο Νεκτάριος ανέβηκε στον ουρανό.
Τη αυτή ημέρα μνήμη των Αγίων Μαρτύρων Ονησιφόρου και Πορφυρίου.
Στίχοι. Ίπποις προς θεόν, Ονησιφόρε, τρέχων,
Έχεις συνιππεύοντα και τον οικέτην.
Νύσσης ουρανίης επέβητ’ ενάτη, ώ αθληταί.
Μαζί με τον Ονησιφόρο τρέχει και ο οικέτης προς τον ουρανό. Και οι δύο αθλητές κατά την ενάτη του μηνός ανέβηκαν στον ουρανό.
Τη αυτή ημέρα μνήμη της Οσίας Μητρός ημών Ματρώνης.
Στίχοι. Ζωής μελλούσης αξιούται Ματρώνα,
Ως εν βίω ζήσασα ταύτης αξίως.
Η Ματρώνα αξιώνεται να ζήσει στη μέλλουσα ζωή των ουρανών, αφού άξια έζησε στη γή.
Τη αυτή ημέρα μνήμη της οσίας Μητρός ημών θεοκτίστης της Λεσβίας.
Στίχοι. Λέσβου το θρέμμα παρθένος θεοκτίστη,
Κτίστη θεώ πρόσεισι πάγκαλος νύμφη.
Της Λέσβου το θρέμμα είναι η παρθένος η Θεοκτίστη.Και τώρα σαν πάγκαλη νύμφη πλησιάζει προς τον Θεό για να μείνει μαζί Του.
Τη αυτή ημέρα μνήμη των οσίων Μητέρων ημών Ευστολίας και Σωπάτρας.
Στίχοι. Όλη καλή συ προς θεόν χωρείς Λόγον,
Στολαίς σταλείσα ψυχικαίς, Ευστολία.
Σωπάτρα Πατρός, Πνεύματος τε και Λόγου θρονω παρέστη,
δούσα γη το σαρκίον.
Τη αυτή ημέρα μνήμη του αγίου Μάρτυρος Αντωνίου.
Στίχοι. Αντώνιον κτείνουσι τον θείον ξύλοις,
Οι το ξύλον τιμώντες ως θεόν πλάνοι.
Τη αυτή ημέρα οι άγιοι Μάρτυρες Χριστόφορος και Μαύρα ξίφει τελειούνται.
Στίχοι. Πλάνην αμαυροί Μαύρα κοπεισα ξίφει,
Χριστού δε τιμηθείς φως ορά Χριστόφορος.
Τη αυτή ημέρα μνήμη των αγίων Μαρτύρων Ναρσή και Αρτέμονος.
Στίχοι. Ναρσής συν Αρτέμονι εκκοπείς ξίφει,
Συν Αρτέμονι λαμβάνει και τα στέφη.
Τη αυτή ημέρα ο όσιος Πατήρ ημών Ιωάννης, ο δια το βραχύ της ηλικίας (αναστήματος) Ονομασθείς Κολοβός, εν ειρήνη τελειούται.
Στίχοι. Ιωάννην έκρυψε γης βραχύς τόπος,
Ός καν βραχύς το σώμα, την πράξιν μέγας.
Τη αυτή ημέρα, ο όσιος Πατήρ ημών Ελλάδιος εν ειρήνη τελειούται.
Στίχοι. Ει και μετέστης, Ελλάδιε, του βίου,
Πίναξ έμεινας αρετών τοις εν βίω.
Τη αυτή ημέρα ο όσιος Πατήρ ημών Συμεών ο Μεταφραστής εν ειρήνη τελειούται.
Στίχοι. Εκκλησία σοι, Συμεών, οφείλει χάριν,
Υπέρ μεταφράσεως Αγίων βίων.
Τη αυτή ημερα οι όσιοι και θεοφόροι Πατέρες ημών Ευθύμιος και Νεόφυτος, οι κτήτορες της εν Άθω ιεράς και σεβασμίας Μονής του Δοχειαρίου, εν ειρήνη τελειούνται.
Στίχοι. Ευθύμιον συνάμα τω Νεοφύτω
Τιμώ κτίσαντας την Μονήν Αρχαγγέλων.
Ταις αυτών πρεσβείαις, Χριστέ ο θεός, ελέησον και σώσον ημάς.
Αμήν.
Μεγαλυνάρια
Ωφθης Εκκλησίας νέος αστήρ, εν εσχάτοις χρόνοις, τη Οσία σου βιοτή’ όθεν καταυγάζεις, πιστών τας διανοίας, ταις νοηταίς ακτίσι, Πάτερ Νεκτάριε.
Αναδείχθηκες σαν λαμπρό νέο αστέρι της εκκλησίας στους τελευταίους καιρούς, με την όσια ζωή σου, και καταφωτίζεις σαν το φως της αυγής μετά το σκοτάδι της νύκτας τις διάνοιες των πιστών με τις νοητές ακτίνες της Θείας Χάριτος.
Χάριτι θαυμάτων παρά Χριστού, λαμπρώς εδοξάσθης, μετά τέλος
σου το σεπτόν’ όθεν των λειψάνων, η θήκη σου πηγάζει, ιά ποικίλα Πάτερ τοις πάσχουσι.
Δοξάσθηκες από τον Θεό μετά τον θάνατό σου, πάτερ Νεκτάριε, με την λαμπρή χάρη των θαυμάτων. Η φήμη σου πηγάζει από τα λείψανά σου, και χαρίζει στους πάσχοντες την ίαση.
Φύλαττε και σκέπε την σήν Μονήν, Νεκτάριε Πάτερ, την τιμώσαν σε ευλαβώς, και αεί ευλόγεί, την νήσον της Αιγίνης, και πάσαν την Ελλάδα τη αντιλήψει σου.
Φύλαγε, σκέπαζε και σώζε την μονήν σου, Άγιε Νεκτάριε, που σε τιμά με ευλάβεια, και πάντα να ευλογείς την νήσο της Αίγινας και όλη την Ελλάδα, με την συνδρομή σου.
Δίστιχον
Νεκτάριε, δίδου μοι πταισμάτων λύσιν
Γερασίμω μέλψαντι τας αρετάς σου.
Νεκτάριε σε μένα τον Γεράσιμο που έψαλα τις αρετές σου, χάρισέ μου άφεση των αμαρτιών μου.
Απόδοση, Μοναχής Θεοδοσίας.