Κυριακή της Πεντηκοστής – το Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θ. Λ., «Ο Μέγας Σύμμαχος», λόγος του αειμνήστου Μητροπ. Νικαίας Γεωργίου Παυλίδου.

Το Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θείας Λειτουργίας.
Πράξεων των Αποστόλων: β.1 – 11.

Εν τω συμπληρούσθαι την ημέραν της πεντηκοστής, ήσαν άπαντες οι Απόστολοι ομοθυμαδόν επι το αυτό. Και εγένετο άφνω εκ του ουρανού ήχος ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας, και επλήρωσεν όλον τον οίκον ού ήσαν καθήμενοι. Και ώφθησαν αυτοίς διαμεριζόμεναι γλώσσαι ωσεί πυρός, εκάθισέ τε εφ’ ένα έκαστον αυτών, και επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος Αγίου, και ήρξαντο λαλείν ετέραις γλώσσαις, καθώς το Πνεύμα εδίδου αυτοίς αποφθέγγεσθαι. Ήσαν δέ εν Ιερουσαλήμ κατοικούντες Ιουδαίοι, άνδρες ευλαβείς απο παντός έθνους των υπό τον ουρανόν. Γενομένης δέ της φωνής ταύτης, συνήλθε το πλήθος και συνεχύθη, ότι ήκουον είς έκαστος τη ιδία διαλέκτω λαλούντων αυτών. Εξίσταντο δέ πάντες και εθαύμαζον λέγοντες προς αλλήλους: «ουκ ιδού πάντες ούτοί εισίν οι λαλούντες Γαλιλαίοι? Και πώς ημείς ακούομεν έκαστος τη ιδία διαλέκτω ημών εν η εγεννήθημεν: Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται, και οι κατοικούντες την Μεσοποταμίαν, Ιουδαίαν τε και Καππαδοκίαν, Πόντον και την Ασίαν, Φρυγίαν τε και Παμφυλίαν, Αίγυπτον και τα μέρη της Λιβύης της κατά Κυρήνην, και οι επιδημούντες Ρωμαίοι, Ιουδαίοί τε και προσήλυτοι, Κρήτες και Άραβες, ακούομεν λαλούντων αυτών ταις ημετέραις γλώσσαις τα μεγαλεία του Θεού?»

Απόδοση.

Όταν έφτασε η ημέρα της Πεντηκοστής, ήταν όλοι μαζί συγκεν¬τρωμένοι με ομοψυχία στο ίδιο μέρος. Ξαφνικά ήρθε από τον ουρανό μια βουή σαν να φυσούσε δυνατός άνεμος, και γέμισε όλο το σπίτι όπου έμεναν. Τότε τους παρουσιάστηκαν γλώσσες σαν φλόγες φωτιάς, που μοιράστηκαν και κάθισαν από μια στον καθένα απ’ αυ¬τούς. Όλοι τότε πλημμύρισαν από Πνεύμα Άγιο και άρχισαν να μι¬λούν σε άλλες γλώσσες, ανάλογα με την ικανότητα που τους έδινε το Άγιο Πνεύμα.
Στην Ιερουσαλήμ βρίσκονταν τότε ευσεβείς Ιουδαίοι από όλα τα μέρη του κόσμου. Όταν ακούστηκε αυτή η βουή, συγκεντρώθηκε πλήθος απ’ αυτούς και ήταν κατάπληκτοι, γιατί ο καθένας τους άκουγε τους αποστόλους να μιλάνε στη δική του γλώσσα. Εμεναν όλοι εκ¬στατικοί και με απορία έλεγαν μεταξύ τους: “Μα αυτοί όλοι που μιλάνε δεν είναι Γαλιλαίοι; Πώς, λοιπόν, εμείς τους ακούμε να μιλάνε στη δική μας μητρική γλώσσα; Πάρθοι, Μήδοι και Ελαμίτες, κάτοικοι της Μεσοποταμίας, της Ιουδαίας και της Καππαδοκίας, του Πόντου και της Ασίας, της Φρυγίας και της Παμφυλίας, της Αιγύπτου, και από τα μέρη της Λιβυκής Κυρήνης, Ρωμαίοι που είναι εγκατεστημένοι εδώ, Κρητικοί και Άραβες, όλοι εμείς, είτε ιουδαϊκής καταγωγής είτε προσήλυτοι, τους ακούμε να μιλούν στις γλώσσες μας για τα θαυμα¬στά έργα του Θεού».

Επιμέλεια κειμένου, Ιωάννης Τρίτος.

Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΜΜΑΧΟΣ

«Και επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος Αγίου»

Μεγάλη ημέρα η σημερινή, αγαπητέ αναγνώστα. Κατ’ αυτήν υψώνει ο Θεός εις την γην την ανεξάντλητον Δεξαμενήν των θείων χαρίτων, τον ουράνιον Φάρον της αρετής, το ευλογημένον Φρούριον των ψυχών μας, την μυστικήν Κιβωτόν της σωτηρίας μας. Την Αγίαν Του Εκκλησίαν. Του λοιπού ο άνθρωπος δεν θα είναι ο νυχτωμένος στρατοκόπος της ζωής, ο κυνηγημένος νοσταλγός του Παραδείσου, ο αλυσοδεμένος κατάδικος του Άδου. Θα υπάρχη πλέον το Καταφύγιον και το Ιατρείον. Εκεί θα δημιουργούνται, με την χάριν του Αγίου Πνεύματος, του Τρίτου Προσώπου της προσκυνητής Αγίας Τριάδος, οι άγιοι, οι ήρωες, οι μάρτυρες, οι οικοδόμοι του νέου κόσμου, τα πρότυπα της αρετής, οι μέλλοντες πολίται της ουρανίου Βασιλείας.

Αιώνες πολλοί επέρασαν, αδελφέ, από τότε. Και η πραγματικότης επιστοποίησε αυτήν την αλήθειαν. Εάν έλειπεν η Εκκλησία από τον κόσμον, θα έλειπεν η σπονδυλική στήλη της ανθρωπότητος. Ο ηρωισμός της ψυχής, η αρετή και η αγιότης, τα ιδανικά και οι ωραίοι πόθοι δεν θα είχαν θεμέλιον να στηριχθούν, και προ πολλού θα είχαν σβήσει από το στερέωμα της ζωής μας. Ό,τι ωραίον και υψηλόν υπάρχει γύρω μας και μέσα μας, εγεννήθη από το Πνεύμα το Άγιον, εστερεώθη από το Πνεύμα το Άγιον, συντηρείται έκτοτε εις την κοινωνίαν χάρις εις την πνοήν αυτήν του Αγίου Πνεύματος.
Δι’ αυτάς τας θαυμαστάς επιδράσεις και μεταβολάς που δημιουργεί, ειδικώτερον μέσα εις τον κάθε άνθρωπον το Πνεύμα του Θεού, θα ήθελε να χαράξη μερικάς γραμμάς το σημερινόν μας φυλλάδιον.

1. Φωτισμός και πνοή.

Δύσκολος ο άνθρωπος, αγαπητέ μου. Η ψυχή του είναι μυστήριον, αληθινό αίνιγμα. Από στιγμή σε στιγμή μεταβάλλει διαθέσεις, αισθήματα. Δεν ημπορείς να καταλάβης τι ζητάει, τι σκέπτεται. Συχνά και ο ίδιος δεν ξέρει τι θέλει. Η αμαρτία έπειτα είναι ύπουλη. Απλώνει τους πλοκάμους της δόλια. Κάνει το φθαρτό της έργο αθέατο. Έτσι σιγά σιγά δημιουργείται μέσα στον άνθρωπο ένας κόσμος ανήσυχος και εκρηκτικός, όπου ιδέες, πόθοι, κλίσεις και επιδιώξεις διαρκώς αλληλοσυγκρούονται. Από την πρώτην ήδη στιγμήν αυτός ο εσωτερικός κόσμος κρύβει μέσα του το μικρόβιον της φθίσεως. Είναι σκοτεινός και αβέβαιος.

Ποιός θα φωτίση τώρα αυτήν την ψυχήν; Ποιός θα μπορέση να ξεκαθαρίση τα συναισθήματα, να ξεχωρίση τα καλά από τα αμαρτωλά, τα επικίνδυνα από τα αληθινά και χρήσιμα; Ποιά πνοή θα σβύση τη φλόγα που αρχίζει να απειλή με πυρκαγιάν την ευτυχίαν του ανθρώπου; Η γη δεν έχει αυτόν τον σωτήριον παράγοντα. Έρχεται γι’ αυτό ο ουρανός. Ο ίδιος ο Θεός, εν τω προσώπω του αγίου Πνεύματος. Και αρχίζει έτσι σιγά σιγά μια μυστηριώδης επίδρασις και μεταβολή. Ένα φως, άγνωστον μέχρι χθες, αποκαλύπτει τώρα μέσα εις τον άνθρωπον μυστικές πτυχές, που δεν τις έβλεπε παλαιότερα. Ξυπνάει η ψυχή από τον ύπνον. Διαπιστώνει τον κίνδυνον που την απειλεί. Επανάστασις γίνεται πλέον μέσα στο είναι του. Νέα αισθήματα, νέαι επιδιώξεις. Έτσι, το Πνεύμα του Θεού προετοιμάζει το έδαφος δια να δημιουργηθή εν συνεχεία η σωτηρία.

2. Νεκρανάστασις.

Αν είναι αληθινό, και είναι βεβαίως, ότι η αμαρτία οδηγεί την ψυχήν εις τον θάνατον, τότε η μετάνοια και η μεταστροφή είναι μια αληθινή νεκρανάστασις. Δύσκολο βέβαια έργον αυτή η ανάστασις. Χρόνια ολόκληρα η ψυχή ζυμώθηκε με την αμαρτία και το κακό. Απέκτησε συνηθείας και κλίσεις. Πώς τώρα να τα διακόψη αποτόμως; Το Πνεύμα όμως το Άγιον γνωρίζει τους τρόπους. Κάποτε προχωρεί απαλά. Δημιουργεί κατ’ αρχάς ευκαιρίας πνευματικής αφυπνίσεως. Έτσι οδηγεί τα βήματα του ανθρώπου εις την Εκκλησίαν, εις το κήρυγμα, εις την θρησκευτικήν συντροφιάν, εις το περιβάλλον της αρετής. Τότε το Πνεύμα το Άγιον ομιλεί εις τον άνθρωπον «ως αύρα λεπτή», ήρεμα και χωρίς τρανταγμούς.

Όταν όμως η ψυχή δεν ξυπνάη με τον απαλόν αυτόν τρόπον, τότε χρησιμοποιεί την «βιαίαν πνοήν», που έρχεται είτε ως οδυνηρά ασθένεια είτε ως πικρός θάνατος είτε ως οικονομικό ναυάγιο είτε ως συγκλονιστική οικογενειακή περιπέτεια. Φωτιές τότε και αστραπές του ουρανού. Νομίζει κανείς στις ώρες αυτές ότι έρχεται ο Θεός, όπως τότε στο Όρος Σινά. Ναι, αδελφέ, σκληρές αυτές οι ώρες. Αλλά αναγκαίες. Και σωτήριες. Όταν η ψυχή είναι πεθαμένη, μόνον έτσι ημπορεί να αναστηθή. Με ένα σεισμόν εσωτερικόν. Με μίαν «βιαίαν πνοήν».

Κάποια κοσμική κυρία έλεγε κάποτε εις ένα πεπειραμένο κληρικό. «Ο κόσμος με τραβάει. Δεν ημπορώ να απαλλαγώ από το αμάρτημά μου. Εδοκίμασα τα πάντα, αλλά εις μάτην. Δεν υπάρχει λοιπόν θεραπεία για μένα; Τι θα ημπορούσε να με σώση;». Και ο σοφός κληρικός απήντησε «Εκείνο που θα σας σώση είναι μόνον μια μεγάλη συμφορά». Έτσι και έγινε. Μετά από χρόνον έχασε ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας της. Οι γονείς της απέθαναν. Τότε, μέσα στη δοκιμασία, η ψυχή της ξαναβρήκε τον Θεόν. Γνωρίζει καλά το Πνεύμα του Θεού και τον τρόπον και την κατάλληλον ώραν της επεμβάσεως. Και αναπηδά τότε μέσα από τους ψυχικούς τάφους η ζωή, μέσα από το σκοτάδι το φως, μέσα από τη φλόγα η δρόσος της αρετής. Γεμάτη η ιστορία της Εκκλησίας μας από τέτοιες ψυχές, που έφθασαν εις ύψη αγιότητος, μολονότι κάποτε τις επίεζε η πλάκα του ηθικού θανάτου. Όλα αυτά τα θαύματα των νεκραναστάσεων είναι καρπός της επιδράσεως του Αγίου Πνεύματος. Όλα!

3. Στηριγμός εις την νέαν ζωήν.

Η ψυχή τώρα αναστημένη βαδίζει το δρόμο της νέας ζωής. Αλλά το παρελθόν έχει αφήσει μέσα της πολλές ρίζες του κακού, αναμνήσεις πικρές, ίχνη ζωηρά αμαρτίας. Δεν φεύγουν αυτά αμέσως. Οι πειρασμοί έπειτα γύρω συμμαχούν με το παρελθόν και κάνουν δυσκολότερη την πορεία. Αν τώρα προστεθή εις αυτά και η κάποια δυσχέρεια της χριστιανικής ζωής, η οποία, ιδίως στην αρχή, φαίνεται πάντα ως ζωή θυσίας και κόπων, τότε καταλαβαίνει ο καθείς πόσο δύσκολα προχωρεί η μετανόησασα ψυχή στο νέο δρόμο. Αν δεν ευρεθή κάποιος σύμμαχος και παραστάτης, υπάρχει άμεσος ο κίνδυνος της «υποτροπής», της επιστροφής δηλαδή στα παλαιά λασποτόπια της αμαρτίας. Στην κρίσιμη αυτή ώρα έρχεται το Πνεύμα του Θεού. «Αγίω Πνεύματι πάσα ψυχή ζωούται», ψάλλει η Εκκλησία μας. Πνέει τότε μέσα στην ψυχή του ανθρώπου μια δύναμις η οποία στηρίζει τα βήματα και σταθεροποιεί την νέαν ζωήν. Χαλυβδώνεται η θέλησις. Εξαγνίζεται το συναίσθημα. Ενισχύεται η αγωνιστική διάθεσις. Καθαρίζεται η ψυχή από τα «κατάλοιπα» της περασμένης ζωής. Η Θεία Κοινωνία εν συνεχεία φωτίζει τον δρόμον, τρέφει και στηρίζει τον άνθρωπον, ώστε να μη λυγίση στον αγώνα. Και δεν λυγίζει τελικά. Με κάποιον κόπο στην αρχή. Κατόπιν γοργότερα φθάνει πάντως στην κορυφή της αρετής. «Αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια», να οι καρποί του Πνεύματος στην αδυνατισμένη και πληγωμένη μέχρι χθες ανθρώπινη ψυχή. Σήμερα η ίδια ψυχή είναι γεμάτη από τους χυμούς της αγιότητος. Γίνεται δοχείον χάριτος. Δεξαμενή αγίων πόθων. Και όλα αυτά είναι αποτελέσματα κράζοντα της ενισχυτικής δυνάμεως και του στηριγμού του Αγίου Πνεύματος. Τι καταπληκτικά γεγονότα συμβαίνουν, αλήθεια, μέσα μας και γύρω μας, ανά πάσαν στιγμήν, πολλάκις χωρίς να τα ανακαλύπτωμεν, χάρις εις την μυστηριώδη αυτήν επέμβασιν του Αγίου Πνεύματος!

4. Παρηγορία και τόνωσις.

Αλλά ο άνθρωπος στη ζωή του δεν έχει να συναντήση μόνον δυσκολίες και πειρασμούς πνευματικούς. Η πορεία του είναι γεμάτη και από ατυχήματα, από πόνον, από δάκρυα. Χίλια δυο λυπηρά γεγονότα τον περισφίγγουν και του ματώνουν την καρδιά. Θολώνει τότε το μάτι, λυγίζουν τα γόνατα, φεύγει το θάρρος. Το Πνεύμα το Άγιον πάλιν κοντά εις τον δοκιμαζόμενον άνθρωπον. Τον παρηγορεί, τον ενισχύει, μεσιτεύει με θερμότητα υπέρ αυτού εις τον Κύριον. «Το Πνεύμα υπερεντυγχάνει υπέρ ημών στεναγμοίς αλαλήτοις», βεβαιώνει ο Απόστολος Παύλος. Δεν αφήνει τον πιστόν, όταν και εκείνος το θέλη, να αποκαρδιωθή, να απελπισθή, να φθάση εις σημείον λόγου χάριν της αυτοκτονίας, οσονδήποτε και αν είναι οδυνηρά τα ατυχήματα εις την ζωήν του. Φυτρώνουν έτσι μέσα του, με την χάριν του Αγίου Πνεύματος, ελπίδες και προσδοκίες που φωτίζουν τον σκοτεινόν ορίζοντα και διαλύουν την απελπισία. Η βεβαίωσις του Κυρίου «Έρχομαι ταχύ. Κράτει ο έχεις, ίνα μηδείς λάβη τον στέφανόν σου», δίνει φτερά στον τραυματισμένο από τη συμφορά αετό, για να ξαναπετάξη στη ζωή του. Όσοι επόνεσαν, όσοι έκλαψαν στον βίο τους σε ώρες σκληρών περιπετειών, αυτοί μόνον ημπορούν να βεβαιώσουν πόσην παρηγορίαν και δύναμιν δίδει το Άγιον Πνεύμα, ακριβώς όταν όλα γύρω σκορπούν απελπισίαν και πνοήν θανάτου. Μόνον αυτοί!

5. Απαραίτητοι προϋποθέσεις.

Δια να γίνη όμως μέσα μας αισθητή αυτή η επίδρασις του Αγίου Πνεύματος, δια να λάβωμεν το «πνεύμα της υιοθεσίας», πρέπει προηγουμένως η ψυχή μας να οδηγήται υπό του Πνεύματος του Θεού. Αν υπάρχουν φραγμοί και εμπόδια, τότε δεν είναι δυνατόν να έλθη η χάρις του Θεού μέσα μας και να μας ανακαινίση.

Δια τον λόγον αυτόν χρειάζονται δύο προϋποθέσεις:
α) Να μην αντιδρά η ψυχή, να μην εμποδίζη το Πνεύμα του Θεού, ώστε ελεύθερα να επενεργή μέσα μας. Αυτή η αντίδρασις, που συχνά εκδηλώνεται από τον άνθρωπον, αυτή είναι η βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος, περί της οποίας ομιλεί ο Κύριος, και την οποίαν χαρακτηρίζει ως ασυγχώρητον εκ μέρους του Θεού. Και
β) «Ει ζώμεν πνεύματι, πνεύματι και στοιχώμεν», σημειώνει εντόνως ο Απόστολος Παύλος. Όποιος λέγει ότι ζη κατά τας εμπνεύσεις του Αγίου Πνεύματος, οφείλει να συμπεριφέρεται παντού και πάντοτε σύμφωνα με τας εμπνεύσεις του Αγίου Πνεύματος. Κανένας συμβιβασμός ένοχος. Καμία εκτροπή. Σταθερή και ακλόνητη η πορεία προς το φως. Τί μεγάλα συνθήματα αυτά!

Αδελφέ μου,

Ας γονατίσωμεν την ώραν αυτήν και οι δύο. Και ανυψώνοντες ψυχήν και καρδίαν προς τον Κύριον, ας του είπωμεν ικετευτικά: «Κύριε, μη αντανέλης αφ’ ημών το Πνεύμα Σου το Άγιον. Η ψυχή μας διψά την χαράν, την γαλήνην, το φως. Η αμαρτία περισφίγγει την ύπαρξίν μας. Ο διάβολος απειλεί την σωτηρίαν μας. Τα πάθη κοχλάζουν μέσα μας. Το δάκρυ κυλά αδιάκοπα από τα μάτια μας. Η τρικυμία κλονίζει το πλοιάριόν μας. «Κύριε, πριν εις τέλος απόλωμαι, σώσον με»! Στείλε το Πνεύμα Σου το Άγιον μέσα μας να σιγάση τον σάλον, να σπάση τον κλοιόν, να στήση το κράτος της αρετής, να ποτίση την ξηρανθείσαν ψυχήν μας με τους χυμούς του Παραδείσου.
«Κύριε, Κύριε, σώσον ημάς, απολλύμεθα!»
Αδελφέ σήκω. Ας έχωμεν πίστιν. Ο Θεός θα απαντήση. Τι λέγω; Ήδη απήντησε. Δεν ακούς μέσα σου τον ιερόν πτερυγισμόν; Είναι το Πνεύμα του Θεού, που έρχεται ως αύρα, ως πνοή…
«Βασιλεύ ουράνιε, παράκλητε, το πνεύμα της αληθείας, ελθέ και σκήνωσον εν ημίν… ».
Ναι, Κύριε, έλα και μείνε μέσα μας!

Από το βιβλίο «Φως ταις τρίβοις μου», του Μητροπολίτου Νικαίας, Γεωργίου Παυλίδου, σελίς 46 και εξής.

Επιμέλεια κειμένου Δημήτρης Δημουλάς.

Παράβαλε και:
Του Οσίου Πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου – ερμηνεία εις τους κανόνας της Πεντηκοστής.
Εορτή της Πεντηκοστής – η Ευαγγελική Περικοπή της Θ. Λ., και Λόγος εις την Πεντηκοστήν – Λέοντος του σοφού Βασιλέως.

Δημοσιεύθηκε στην Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια. Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.