30 Ιανουαρίου, μνήμη των τρειών Ιεραρχών και ανάμνησις της ευρέσεως της θαυματουργού εικόνος της Θεοτόκου εν Τήνω: λόγος πανηγυρικός, Υμνολογική εκλογή.

ΛΟΓΟΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΕΠΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ
Ήγουν πραγματεία σύντομος περί ετερότητος πολιτιστικής και αναρχίας φιλοθέου

του Μιχαήλ Μπερκουτάκη, Θεολόγου Εκπαιδευτικού

“…Οι ιερές μορφές των Τριών Ιεραρχών αποτελούν για τους νέους μας, όχι μόνο φωτεινά πρότυπα ζωής, αλλά και άσειστους πυλώνες αντίστασης ενάντια στον ολοκληρωτισμό που επαγγέλλονται οι θιασώτες της Παγκοσμιοποίησης και της Νέας Τάξης Πραγμάτων…”

“… ένας από τους βασικούς μας στόχους πρέπει, να είναι η διατήρηση και η προβολή της πολιτιστικής μας ετερότητας, και αυτήν ακριβώς την ετερότητα του πολιτισμού μας διακονεί και διασώζει και η σημερινή εορτή των Τριών Ιεραρχών…”

«Πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν. Αυτοί γαρ τη Τριάδι, υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν»

Λαμπρή και ευφρόσυνη είναι η σημερινή ημέρα, κατά την οποία η Αγία μας Εκκλησία –μέσα στα πλαίσια του ετήσιου λειτουργικού της κύκλου– τιμά τους τρεις Μεγάλους Πατέρες και Διδασκάλους του γένους μας. Αναφερόμαστε, φυσικά, στους Τρεις Ιεράρχες, το Μεγάλο Βασίλειο, Αρχιεπίσκοπο Καισαρείας της Καππαδοκίας, τον Άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο, Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως, και τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, Αρχιεπίσκοπο, επίσης, Κωνσταντινουπόλεως. Λαμπρή, λοιπόν, και ευφρόσυνη η σημερινή ημέρα, και ανάλογα αισθήματα χαράς θα έπρεπε, να γεννά στις ψυχές, αυτών που τιμούν τα ιερά πρόσωπα των τριών εκφραστών της Ορθόδοξης Θεολογίας, και του ελληνικού πολιτικού, ποιητικού, και φιλοσοφικού, γενικότερα, λόγου. Δυστυχώς, όμως, την πνευματική λαμπρότητα και ευφροσύνη του φετινού μας εορτασμού σκιάζει –όχι για πρώτη φορά– το κράτος του φόβου και της αγωνίας, το οποίο συνέχει ασφυκτικά τις καρδιές όσων αναζητούν με «απαθές πάθος» μέσα στην παράδοση του λαού μας –δηλαδή, μέσα στην πολιτιστική ταυτότητα της Ρωμιοσύνης– την απάντηση για τα ουσιώδη και αιώνια ερωτήματα της ζωής και του θανάτου, της ελευθερίας και της ισότητας, της αγάπης και της δικαιοσύνης, του πρώτου και του έσχατου, σε τελική ανάλυση, νοήματος του ανθρώπινου βίου.

Αιτία του «φθοροποιού» –και όχι «χαροποιού», όπως θα άρμοζε στην περίσταση– πένθους μας είναι το επίκαιρο αίτημα του χωρισμού της Εκκλησίας από το Νεοελληνικό Κράτος, που συχνά επανέρχεται στο προσκήνιο της πολιτικής και δημοσιογραφικής επικαιρότητας. Δεν είμαστε, φυσικά, αρμόδιοι για την επίλυση του συγκεκριμένου ζητήματος, ούτε τολμάμε, να αντιπαραβάλλουμε την προσωπική μας κρίση στα επιχειρήματα των ειδικών (επιστημόνων, δημοσιογράφων, και πολιτικών). Δεν μπορούμε, όμως, παρά να θέσουμε στους εαυτούς μας, απλά και αυθόρμητα, με ειλικρίνεια και ρεαλισμό, το ερώτημα: Θα έχει, άραγε, θέση στο εκπαιδευτικό σύστημα της πατρίδας μας η εορτή των Τριών Ιεραρχών μετά από έναν ενδεχόμενο χωρισμό της Εκκλησίας από το Νεοελληνικό Κράτος; Μήπως, τελικά, η κατάργηση του εορτασμού της μνήμης των Τριών Ιεραρχών είναι μία, ακόμη, αναπόφευκτη συνέπεια της ευρωπαϊκής πορείας της πατρίδας μας, μια θυσία του Ελληνισμού στο βωμό του νέου πολιτιστικού μορφώματος της εποχής μας, που από πολλούς χαρακτηρίζεται ως Παγκοσμιοποίηση και Νέα Τάξη Πραγμάτων; Θα συνεχίσουν, άραγε, να τιμούν τη σημερινή εορτή τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας, ή –για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια ενός σύγχρονου θεολόγου– «…έχουμε το τραγικό προνόμιο, να ζούμε το ιστορικό τέλος ενός πολιτισμού που έζησε για περισσότερο από τρεις χιλιάδες χρόνια…»; Μια ενδεχόμενη καταφατική απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι η αιτία του σημερινού μας φόβου, του πένθους και της αγωνίας μας.

Είναι πιθανό, μετά τα όσα αναφέραμε, να κατηγορηθούμε ακόμη και από τους καλοπροαίρετους συνανθρώπους μας, ότι υπερβάλλουμε ή κινδυνολογούμε. Το ενδεχόμενο αυτό μας αναγκάζει, να γίνουμε σαφέστεροι, εξηγώντας συνοπτικά τους λόγους, για τους οποίους θεωρούμε σημαντική και ουσιώδη την παρουσία της εορτής των Τριών Ιεραρχών μέσα στα πλαίσια των επίσημων εορτών του εκπαιδευτικού μας συστήματος, και αφήνοντας την αποτίμηση της σκέψης μας στην προσωπική κρίση και εκτίμηση των ακροατών μας.

Α. Κατά πρώτο, λοιπόν, λόγο εκτιμάμε, ότι ένας από τους βασικούς στόχους της πατρίδας μας –κατά τη δύσκολη, από κάθε άποψη, πορεία της μέσα στο σύγχρονο κόσμο– πρέπει να είναι η διατήρηση και η προβολή της πολιτιστικής μας ετερότητας. Σε αντίθετη περίπτωση καραδοκεί ο ενδεχόμενος κίνδυνος της πολιτιστικής και, κατά συνέπεια, εθνικής μας αφομοίωσης από λαούς, που είτε υπερτερούν πληθυσμιακά και τεχνολογικά, είτε υπερέχουν με βάση την πολιτική και οικονομική τους δύναμη. Ο Ελληνισμός, ως πολιτιστικό και εθνικό μέγεθος, επέζησε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας για περισσότερους από τέσσερις αιώνες χωρίς «σύνορα», γιατί οι υπόδουλοι Έλληνες ήξεραν πολύ καλά, ότι τα σύνορα του Ελληνισμού διασώζονταν μέσα στην ετερότητα της πολιτιστικής τους παράδοσης. Τα «σύνορα» του Ελληνισμού βρίσκονταν στη χρήση της ελληνικής γλώσσας, στη λατρευτική πράξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, στην αργία της Κυριακής, στον καθορισμό της ημερομηνίας του εορτασμού του Πάσχα. Αυτά ήταν τα πραγματικά «όρια», που διέκριναν με ασφάλεια το Ρωμιό από τον αλλόπιστο Τούρκο και τον αλλόδοξο Φράγκο. Δεν είναι, εξάλλου, τυχαίο, το ότι στη συνείδηση του λαού μας η απώλεια της Ορθόδοξης Πίστης σήμαινε, ταυτόχρονα, την απώλεια και της εθνικής συνείδησης, όσων υπέκυψαν, τελικά, στον πειρασμό του εξισλαμισμού (ο τάδε Τούρκεψε, δηλαδή εξισλαμίστηκε, λεγόταν χαρακτηριστικά). Αυτή, ακριβώς, η πολιτιστική ετερότητα είναι, κατά την ταπεινή μας κρίση, η ασφαλιστική δικλείδα, πάνω στην οποία θα έπρεπε, να στηριχθεί η προάσπιση του Ελληνισμού στο σύγχρονο κόσμο, και αυτήν ακριβώς την ετερότητα του πολιτισμού μας διακονεί και διασώζει η «ασύγχυτη και άτρεπτη», αλλά, ταυτόχρονα, «αδιαίρετη και αχώριστη», ένωση του Ελληνισμού με την Ορθοδοξία, μέσα στα στενά –σε σχέση με το πραγματικό μεγαλείο του πολιτισμού της Ρωμιοσύνης– ιστορικά πλαίσια του Νεοελληνικού κράτους. Αυτήν, ακριβώς, την ετερότητα του πολιτισμού μας διακονεί και η σημερινή εορτή των Τριών Ιεραρχών.

Β. Ένας ακόμη λόγος, που καθιστά σημαντική την παρουσία της εορτής των Τριών Ιεραρχών μέσα στα πλαίσια των επίσημων εορτών του εκπαιδευτικού μας συστήματος, είναι και η ανάγκη προβολής, κυρίως προς τους νέους ανθρώπους (όπως οι μαθητές και οι μαθήτριες των σχολειών μας), υψηλών προτύπων ζωής και δημιουργίας. Ζούμε, δυστυχώς, σε μια εποχή πνευματικού κατήφορου, που τα ποικιλώνυμα σκουπίδια του έντυπου, τηλεοπτικού, και ηλεκτρονικού λόγου απειλούν, κυριολεκτικά, να μας πνίξουν. Ζούμε σε μια εποχή, που προβάλλει, δοξάζει, και ιεροποιεί τις τυχάρπαστες και παρακμιακές φυσιογνωμίες των πρωταγωνιστών των διάφορων Reality shows. Ζούμε σε μια εποχή, που φιλοδοξεί να στερήσει από το σύγχρονο άνθρωπο –στο όνομα μιας κακώς εννοούμενης ανταγωνιστικότητας και εξειδίκευσης– το δικαίωμα της ελεύθερης και κριτικής σκέψης, το δικαίωμα, σε τελική ανάλυση, του αυτοπροσδιορισμού της προσωπικότητας και της ιστορικής του μοίρας. Σε μια τέτοια, λοιπόν, εποχή οι ιερές μορφές των Τριών Ιεραρχών, ως ανθρώπων που αγάπησαν και υπηρέτησαν με πάθος την παιδεία και τα γράμματα, ως ανθρώπων που συνδύασαν με άριστο τρόπο την επιστημονική γνώση και την αγιότητα (νοούμενη ως Θέωση, κατά την Παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας), ως ανθρώπων που ένωσαν τη Θεολογία της Εκκλησίας με το μέγιστο πνευματικό δημιούργημα της παγκόσμιας ιστορίας, δηλαδή την πολιτιστική παράδοση του Ελληνισμού, ως ανθρώπων, τέλος, που αγωνίστηκαν σθεναρά για την επικράτηση της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης στις ανθρώπινες κοινωνίες, αποτελούν για τους νέους μας, όχι μόνο φωτεινά πρότυπα ζωής, αλλά και άσειστους πυλώνες αντίστασης ενάντια στον ολοκληρωτισμό της νέας εποχής, που επαγγέλλονται οι θιασώτες της Παγκοσμιοποίησης και της Νέας Τάξης Πραγμάτων.

Ας παρακαλέσουμε, λοιπόν, όλοι μαζί τους Τρεις Μεγάλους Πατέρες και Οικουμενικούς Διδασκάλους του γένους μας, που σήμερα εορτάζουν, να σκεπάζουν με τις Θεόδεκτες προσευχές και πρεσβείες τους τις μαθήτριες και τους μαθητές των σχολείων της πατρίδας μας, αλλά και ολόκληρο το γένος των Ορθόδοξων Χριστιανών, και να μας αξιώνουν, να τους τιμάμε με καθαρή καρδιά –όχι μόνο εμείς, αλλά και τα παιδιά μας, και τα παιδιά των παιδιών μας– κάθε χρόνο τέτοια ημέρα «εις αιώνας αιώνων».

Μπερκουτάκης Μιχαήλ Θεολόγος Εκπαιδευτικός

Πύργος Ηλείας 27/01/2006.

Υ. Γ. Η ομιλία αυτή εκφωνήθηκε για πρώτη φορά στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Καλλιθέα Ολυμπίας στις 30/01/2006 και δημοσιεύθηκε στην τοπική εφημερίδα του Πύργου «ΠΑΤΡΙΣ».

ΠΗΓΗ
http://www.oodegr.com/oode/pateres1/logoi/treis_ierarxes1.htm

Υμνολογική εκλογή.

Απολυτίκιον. “Ήχος α’.

Τους τρεις μεγίστους φωστήρας, της τρισηλίου θεότητος, τους την οικουμένην ακτίσι, δογμάτων θείων πυρσεύσαντας’ τους μελλιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας’ Βασίλειον τον μέγαν, και τον θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη, τω την γλώτταν χρυσορρήμονι’ πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν’ αυτοί γαρ τη Τριάδι, υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν.

Τα τρία μέγιστα φωτεινά αστέρια, που παίρνουν το φως τους από την Αγία Τρισήλια Τριάδα, και οι οποίοι φωτίζουν σαν πυρσοί με τις ακτίνες των θείων δογμάτων όλη την οικουμένη, τους ποταμούς της σοφίας που ρέουν μέλι, αυτούς που καταποτίζουν όλη την κτίση με τα νάματα της θεογνωσίας, δηλαδή τον μέγα Βασίλειο, τον Θεολόγο Γρηγόριο και τον ένδοξο Ιωάννη, του οποίου η γλώσσα ρέει χρυσά λογια, όλοι όσοι αγαπούν τους λόγους τους αφού συγκεντρωθούμε, με ύμνους να τους τιμήσουμε, γιατί αυτοί για μας πάντοτε ακατάπαυστα πρεσβεύουν στην Αγία Τριάδα.

Έτερον απολυτίκιον. Ήχος δ’.

Ως των Αποστόλων ομότροποι, και της οικουμένης Διδάσκαλοι, τω Δεσπότη των όλων πρεσβεύσατε, ειρήνην τη οικουμένη δωρήσασθαι, και ταϊς ψυχαίς ημών το μέγα έλεος.

Σεις οι τρεις ιεράρχες, επειδή είσθε όμοιοι στον τρόπο της ζωής με τους αποστόλους και διδάσκαλοι της οικουμένης, πρεσβεύσατε στον Δεσπότη όλων να χαρίσει ειρήνη στην οικουμένη, και στις ψυχές μας το μέγα Του έλεος.

ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟΝ

Μετά τον Πολυέλεον, Κάθισμα. Ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον.

Οι σοφοί Διδάσκαλοι, της οικουμένης, οι θεόν δοξάσαντες, έργοις και λόγοις επί γης, μεγαλυνέσθωσαν σήμερον, ως σωτηρίας ημίν όντες πρόξενοι.

Σεις οι τρεις ιεράρχες, οι σοφοί διδάσκαλοι της οικουμένης, που με έργα και λόγια δοξάσατε τον Θεό εδώ στη γή, αξίζει να μεγαλύνεσθε με ύμνους, γιατί είσθε οι πρόξενοι της σωτηρίας μας.

Δόξα… Όμοιον.

Εορτάζει σήμερον, η Εκκλησία, την σεπτήν πανήγυριν, των Διδα¬σκάλων των τριών’ καί γαρ αυτοί εστερέωσαν, την εκκλησίαν αυ¬τών θείοις δόγμασι.

Σήμερα η εκκλησία εορτάζει τη σεπτή και σεβάσμια εορτή και πανήγυρη των τριών διδασκάλων, γιατί αυτοί με τα θεία τους δόγματα εστερέωσαν την εκκλησία.

Κάθισμα. Ήχος πλ. δ’. Την Σοφίαν και Λόγον.

Τους μεγάλους φωστήρας τους φεραυγεϊς, Εκκλησίας τους πύργους τους αρραγείς, συμφώνως αινέσωμεν, οι των καλών απολαύοντες, και των λόγων τούτων, ομού και της χάριτος” τον σοφόν Χρυσορρήμονα, και τον μέγαν Βασίλειον, συν τω Γρηγορίω, τω λαμπρώ θεολόγω” προς ους και βοήσωμεν, εκ καρδίας κραυγάζοντες’ Ιεράρχαι τρισμέγιστοι, πρεσβεύσατε Χριστώ τω θεώ, των πταισμάτων άφεσιν δωρήσασθαι, τοις εορτάζουσι πόθω, την Αγίαν μνήμην υμών.

Τα Μεγάλα φωτεινά αστέρια που φέρνουν την αυγή στη γη, τους αράγιστους πύργους της Εκκλησίας, όλοι οι πιστοί με μια φωνή, όσοι έχουμε απολαύσει την χάρη από τους λόγους και τα έργα τους, Ας τους αινέσουμε, δηλ. ΤΟΝ σοφό Ιωάννη τον Χρυσορρήμονα, τον Γρηγόριο τον λαμπρό θεολόγο Και τον Μέγα Βασίλειο, στους οποίους ας βοήσουμε κράζοντας από τα βάθη της καρδιάς μας: Ιεράρχες τρεις μέγιστοι, πρεσβεύσατε στον Χριστό και Θεό να χαρίζει άφεση των αμαρτιών σε όσους από βάθος ψυχής εορτάζουν την αγία σας μνήμη.

Δόξα. Όμοιον.

Την σοφίαν λαβοντες παρά θεού, ως Απόστολοι άλλοι τρεις του Χριστού, τω λόγω της γνώσεως, συνιστάτε τα δόγματα, ά το πριν εν λογοις, απλοίς κατεβάλλοντο, Αλιείς εν γνώσει, δυνάμει του πνεύμα¬τος” έδει γαρ και ούτω, το απλούν ημών σέβας, την σύστασιν κτήσασθαι, δι’ υμών πανσεβάσμιοι’ όθεν πάντες βοώμεν υμίν’ Πρεσβεύσατε Χριστώ τω θεώ, των πταισμάτων άφεσιν δωρήσασθαι, τοις εορτάζου¬σι πόθω, την Αγίαν μνήμην υμών.

Από τον Θεό λάβατε τη σοφία σαν άλλοι τρεις απόστολοι, και με τον λόγο της γνώσεως εκφράσατε και διατυπώσατε τα δόγματα, που πριν με λόγια απλά οι αλιείς εκήρυξαν σε όλον τον κόσμο με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος. Διότι έπρεπε με αυτόν τον τρόπο η απλή και σεπτή διδασκαλία να δυατυπωθεί στην εκκλησία και από σας πανσεβάσμιοι. Γι’ αυτό και όλοι εμείς με δυνατή φωνή σας λέγομε: Πρεσβεύσατε στον Χριστό και Θεό να χαρίσει άφεση αμαρτιών σε όσους εκ βάθους ψυχής, εορτάζουν την αγία σας μνήμη.

Κοντάκιον. Ήχος β’. Τους ασφαλείς.

Τους Ιερούς και θεοφθόγγους Κήρυκας, την κορυφήν των Διδασκά¬λων Κύριε, προσελάβου εις απόλαυσιν των αγαθών σου και ανάπαυσιν’ τους πόνους γαρ εκείνων και τον κάματον, εδέξω υπέρ πά¬σαν ολοκάρπωσιν, ο μόνος δοξάζων τους Αγίους σου.

Κύριε, έλαβες κοντά Σου, για να απολαύσουν τα αγαθά Σου και να αναπαυθούν, τους αλάνθαστους κήρυκες, οι οποίοι και διαδίδουν παντού του Θεού το λόγο. Διότι Συ δέχθηκες σαν θυσία ανώτερη από κάθε θυσία ολοκαρπώσεως τους κόπους τους και τους ιδρώτες τους, Συ, ο μόνος που δοξάζεις τους αγίους Σου.

Ο Οίκος. Τράνωσόν μου την γλώτταν.

Τίς ικανός τα χείλη διάραι, και κινήσαι την γλώσσαν προς τους πνέοντας πυρ, δυνάμει Λόγου και Πνεύματος; όμως τοσούτον ειπείν θαρρήσω’ ότι πάσαν παρήλθαν την ανθρωπίνην φύσιν οι τρείς, τοϊς πολλοίς και μεγάλοις χαρίσμασι, και εν πράξει και θεωρία, τους κατ’ άμφω λαμπρούς υπεράραντες’ διό μεγίστων δωρεών τούτους ηξίωσας, ως πιστούς σου θεράποντας, ο μόνος δοξάζων τους Αγίους σου.

Ποιος είναι ικανός να ανοίξει τα χείλη και να κινήσει τη γλώσσα προς αυτούς, που η πνοή τους είναι φωτιά, με τη δύναμη του λόγου και του πνεύματος: Όμως τόσο μόνο θα βρω το θάρρος να πω, γιατί οι τρείς ξεπέρασαν κάθε ανθρώπινη φύση με τα πολλά και μεγάλα χαρίσματα τους και στην πράξη και στη θεωρία! Και στα δύο λαμπροί αναδείχθηκαν, ανώτεροι από κάθε άνθρωπο. Γι’ αυτό και τους αξίωσες, Σύ Κύριε, μεγίστων δωρεών σαν πιστούς Σου υπηρέτες, Συ ομονος που δοξάζεις τους αγίους Σου.

Συναξάριον.

Τη Λ’ του αυτού μηνός (Ιανουαρίου), μνήμη των εν Αγίοις Πατέρων ημών, και οικουμενικών Διδασκάλων, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του θεολόγου, και Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Στίχοι. Ομού δίκαιον τρεις σέβειν εωσφόρους,
Φως τρισσολαμπές πηγάσαντας εν βίω.
Είναι δίκαιο να τιμούνται με σεβασμό οι τρεις, που φέρνουν το φως της αυγής, διότι στη ζωή τους σαν πηγές ανέβλυσαν το φως της Αγίας Τριάδος.
Κοινόν τον υμνον προσφέρειν πάντας θέμις,
Τοις εκχέασι πάσι κοινήν την χάριν.
Είναι επιβεβλημένο από τη δικαιοσύνη να προσφέρουμε έναν κοινό ύμνο σε αυτούς που στη ζωή τους ξέχυσαν κοινή τη χάρη για όλους.
Έαρ χελιδών ου καθίστησι μία’
Αι τρεις αηδόνες δε των ψυχών έαρ.
Ένα χελιδόνι δεν φέρνει την Ανοιξη μόνο του αλλά τα τρία αηδόνια είναι μία Ανοιξη για την ψυχή.
Την μεν νοητήν η Τριάς λάμπει κτίσιν,
Τριάς γε μην αυτή δε την ορωμένην.
Στη νοητή κτίση λάμπει η Αγία Τριάς και στην ορατή κτίση η τριάδα των τριών ιεραρχών.
Απώλεσαν μεν οι πάλαι θεού σέβας, Εξ ηλιου τε και Σελήνης αφρόνως’
Κάλλος γαρ αυτών, θαυμάσαντες και τάχος.
Εχασαν οι παλαιοί τον σεβασμό προς τον Θεό, επειδή εθαύμασαν το κάλλος και την ταχύτητα του ηλίου και της σελήνης.
Ωσπερ θεοϊς προσήγον ουκ ορθώς σέβας.
Εκ των τριών τούτων δε φωστήρων πάλιν,
Ημείς ανηνέχθημεν εις θεού σέβας”
Κάλλει βίου γαρ, τη τε πειθοϊ των λόγων,
Πείθουσι πάντας τον μόνον Κτίστην σέβειν.
Όπως ακριβώς δεν προσέφεραν σωστά το σεβασμό προς τον Θεό, εμείς από τους τρεις τούτους διδαχθήκαμε να επιστρέψουμε πάλι προς τον σεβασμό του Θεού.
Διότι με το κάλλος της ζωής τους και την πειθώ μας πείθουν όλους να προσφέρουμε τον σεβασμό μας προς τον μόνον Κτίστη και Θεό.
Κτίσιν συνιστά την δε την ορωμένην,
Το Πυρ, Αήρ, Ύδωρ τε, και Γης ή φύσις”
Την κτίση την ορατή την απότελεί η φωτιά, το νερό και ο αέρας και η φύση της γης.
Οι δ’ αύ συνιστώντές τε κόσμον τον μέγαν,
Την προς θεόν τε Πίστιν,
ως άλλην κτίσιν, Στοιχειακής φέρουσι Τριάδος τύπον.
Αυτοί σαν άλλη κτίση προσφέρουν στον κόσμο την πίστη στην Αγία Τριάδα ενωμένοι οι τρεις και ενώνοντας τα στοιχεία της φύσεως.
Μέλει γαρ αύτοϊς ούδενός των γήινων. Και γή’ίνον νουν έσχον ουδέν εν λόγοις.
Δεν τους ενδιαφέρει τίποτε από τα γήινα και για τίποτε γήινο δεν μιλούν στον λόγο τους.
Ο Γρήγορος γαρ πυρ πνέει νους τον λόγον,
Προς ύψος αυ πείθοντα πάντας εκτρέχειν.
Ο γρήγορος νους, ο Γρηγόριος, που ο λόγος του πνέει φωτιά, πείθει με τον λόγο του προς το ύψος του ουρανού όλοι να τρέχουν.
Τοις λειποθυμήσασι δ’ εκ παθών πάλιν,
Αναπνοή τις οι Βασιλείου λόγοι.
Στους λιπόθυμους από τα πάθη, αναπνοή δίδουν οι λόγοι του Βασιλείου.
Μιμούμενος δε την ροήν των υδάτων,
Ό καρδίαν τε και στόμα χρυσούς μόνος,
Τους εκτακέντας εκ παθών αναψύχει.
Μιμούμενος τη ροή των νερών του ποταμού ο Ιωάννης που στο λόγο και την καρδιά είναι χρυσός, χαρίζει αναψυχή σε όσους από τα πάθη εχούν διαληθεί.
Ούτω προς ύψος την βροτών πάσαν φύσιν,

Εκ της χθονός φέρουσι τοις τούτων λόγοις.
Λάμψει ένί τριακοστή χρυσοτρισήλιος αίγλη.
Με αυτόν τον τρόπο προς το ύψος του ουρανού όλη τη φύση των ανθρώπων από τη γή οδηγούν με τους λόγους τους οι τρεις.
Κατά την τριακοστή του μηνός λάμπει σαν τριπλός ήλιος η τριάδα των τριών ιεραρχών.

Τη αυτή ημέρα, άθλησις του Αγίου Ιερομάρτυρος Ιππολύτου Πάπα Ρώμης, και των συν αυτώ, Κενσουρίνου, Σαβαϊνου, Χρυσής, και των λοιπών.
Στίχοι. Τόλμη θάλασσαν Ιππόλυτος εισδύνει,
Οία κροβαίνων ίππος εν λείω πέδω.
Με τόλμη ο Ιππόλυτος μπαίνει μέσα στη θάλασσα όπως ένα άλογο σε λεία πεδιάδα.
Τείνων τράχηλον τω ξίφει Κενσουρίνος,
Πν οία ξυρώ τοις συνάθλοις ακόνη.
Απλωσε τον τράχηλο στο ξίφος ο Κενσουρίνος μαζί με τους συναθλητές του.
Σπλάγχνα φλέγουσι Σαβαινου λαμπάσι,
Τα παμπόνηρα τέκνα της ασπλαγχνίας.
Με λαμπάδες αναμμένες φλέγουν τα σπλάχνα του μάρτυρος τα παμπόνηρα παιδιά της ασπλαχνίας.
Χρυσή βυθώ βληθείσα, πάτω του πόλου,
Νύμφη πρόσεισι προσφάτως λελουμένη.
Η Χρυσή δεν φοβήθηκε το μαρτύριο και παρουσιάσθηκε λαμπρή νύμφη στον Χριστό.
Ιπόλλυτον πόντους τριακοστή έκτανε ρεύμα.
Κατά την τρριακοστή του μηνός το ρεύμα του νερού αφαίρεσε τη ζωή του Ιππολύτου.

Τη αυτή ημέρα, άθλησις του Αγίου Μάρτυρος Θεοφίλου του Νέου.
Στίχοι. Ό Θεόφιλος την φίλην τμάται κάραν,
θεούς φιλήσαι μη θελήσας βαρβάρων.
Ο Θεόφιλος δεν θέλησε να τιμήσει τους θεούς των βαρβάρων και του αφαίρεσαν την κεφαλή.

Ο Άγιος Νεομάρτυς Θεόδωρος ο Μυτιληναίος καί εν Μυτιλήνη μαρτυρήσας εν έτει αψπδ’ (1784), αγχόνη τελειούται.
Στίχοι. Ο Θεόδωρος μαρτυρήσας προφρόνως,
Και προφρόνως δέδεκται άφθαρτον στέφος.
Με όλη τη θέληση και τη σκέψη ο Θεόδωρος δέχθηκε το μαρτύριο και το άφθαρτο στεφάνι.

Ταϊς αυτών Αγίαις πρεσβείαις, ο θεός ελέησον ημάς.
Αμήν.

Εξαποστειλάριον. Ήχος γ’. Ο ουρανόν τοις άστροις.

Τα του φωτός δοχεία, τας φεγγοβόλους αστραπάς, Βασίλειον νυν τον Μέγαν, Γρηγόριον θεολόγον, Χρυσόστομον Ιωάννην, ανευφημήσωμεν πάντες.

Αυτούς που μέσα τους δέχθηκαν το φως και το σκόρπισαν γύρω σαν αστραπές, που ρίχνουν παντού το φως, τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο Θεολόγο και τον Χρυσόστομο Ιωάννη ας τους δοξάσουμε όλοι με ύμνους.

Έτερον. Όμοιον.

Η ενιαία θεότης, Πατήρ Υιός και το Πνεύμα, ταις Βασιλείου πρεσβείαις, Γρηγορίου και Ιωάννου, και της αγνής Θεοτόκου, μη χωρισθείην σης δόξης.

Παρακαλώ Σε την μία θεότητα, την Αγία Τριάδα, τον Πατέρα, τον Υιό και το Αγιο Πνεύμα με τις πρεσβείες του Βασιλείου, του Γρηγορίου και του Ιωάννου και της αγνής Θεοτόκου, να μην χωρισθώ από τη δόξα Σου.

Δόξα των αίνων. Ήχος Β. Προς το, Σήμερον ο Χριστός.

Σήμερον αι ψυχαί των γηγενών, υψούνται εκ γήινων. Σήμερον ου¬ράνιοι γίνονται, των Αγίων εν τη μνήμη” αι γαρ πύλαι των ουρανών επαίρονται, και ημίν τα του Δεσπότου γνωρίζονται. Οι λόγοι τους λόγους κηρύττουσι, και αι γλώσσαι τα θαύματα μέλπουσιν’ ημείς δε, προς τον Σωτήρα βοώμεν’ Δόξα σοι Χριστώ τω θεώ” τοις γαρ πιστοίς ειρήνη, δια τούτων εγεγόνει.

Σήμερα οι ψυχές των κατοίκωντης γής υψώνονται πάνω από τα γήινα, σήμερα γίνονται ουράνιες με την μνήμη των αγίων. Διότι οι πύλες των ουρανών ανοίγονται, και γίνονται γνωστά σε μας τα θελήματα του Δεσπότου με τους λόγους των αγίων. Οι λόγοι τους κηρύττουν τον Λόγο του Θεού, και οι γλώσσες τους ψάλλουν τα θαύματα του Θεού. Εμείς δε προς τον Σωτήρα με βοή φωνάζουμε: Δόξα σε Σένα, Χριστέ ο Θεός, διότι ήλθε στη γη η ειρήνη με τη ζωή και το λόγο των τριών τούτων αγίων Σου.

ΑΚΟΛΟΥΘΊΑ
ΤΗΣ ΕΥΡΕΣΕΩΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΙΚΟΝΟΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗΣ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ.

«ΕΝ ΤΩ ΜΕΓΑΛΩ ΕΣΠΕΡΙΝΩ

το απολυτίκιον Ήχος Α’. Του λίθου σφραγισθέντος

Πληθύς η των Τηνίων εν ωδαίς, ευφημήσωμεν ημών την πολιούχον και του κόσμου προστάτιδα’ πηγή γαρ ιαμάτων εν ημίν, η πάνσεπτος ανεύρηται Εικών: της ‘Αχράντου Θεοτόκου. Διόπερ άπαντες ταύτη αναβοήσωμεν’ Χαίρε των Σε τιμώντων η ελπίς. Χαίρε ημών το καύχημα, Χαίρε η ρυσαμένη της κατάρας το ανθρώπινον.

Ολο το πλήθος των Τηνίων με ωδές και ύμνους ας τιμήσουμε την πολιούχο μας, και του κόσμου προστάτιδα. Διότι για μας η ανεύρεση της πανσέπτου εικόνος της παναχράντου Θεοτόκου έγινε πηγή ιαμάτων. Γι’ αυτό ακριβώς όλοι ας ψάλλουμε με δυνατή φωνή: Χαίρε συ η ελπίδα όλων όσοι σε τιμούν, χαίρε συ το καύχημά μας, χαίρε συ που ελευθέρωσες από την κατάρα της αμαρτίας το ανθρώπινο γένος.

Έτερον. Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.

Την θείαν Εικόνα σου, εκ των λαγόνων της γης, ημίν εφανέρωσας δι’ εμφανείας της Σης, Παρθένε Πανύμνητε: όθεν η νήσος Τήνος, εν τη ταύτης ευρέσει, χαίρει χαράν μεγάλην, και πιστώς σοι κραυγάζει: Χαίρε Κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά Σου.

Την θεία Σου εικόνα από τα βάθη της γης μας εφανέρωσες, με την εμφάνησή Σου, Παρθένε πανύμνητε. Και γι’ αυτό η νήσος Τήνος κατά την ανεύρεσή της χαίρει μεγάλη χαρά και σου ψάλλει: Χαίρε κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου.

Απόδοση, Μοναχής Θεοδοσίας.

Παράβαλε και:
Οι Τρεις Ιεράρχαι – του αοιμνήστου καθηγητού, Ιωάννου Φουντούλη.

Δημοσιεύθηκε στην Αγιολογικά - Πατερικά, Άρθρα, Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια, Λογοτεχνικά. Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.