Του Οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου.
Τω αυτώ μηνί (Δεκεμβρίω) ΙΕ΄, μνήμη του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου.
Ελευθέριος ως αδουλόνους φύσει,
Σπάθας θεωρών ουκ εδουλούτο πλάνη.
Δίον Ελευθέριον δεκάτη πέφνε φάσγανα πέμπτη.
Ούτος ήτον από την πόλιν της Ρώμης, εν έτει ριζ΄ [117], πολλά νέος κατά την ηλικίαν, ορφανός από πατέρα, μητέρα δε μόνην έχων, ονομαζομένην Ανθίαν, η οποία εδιδάχθη από τον Απόστολον Παύλον την εις Χριστόν πίστιν. Ούτος λοιπόν όταν ήτον ακόμη παιδίον, επροσφέρθη από την μητέρα του εις τον Επίσκοπον της Ρώμης Ανίκητον. Και από εκείνον έμαθε τα ιερά γράμματα, και εσυναριθμήθη με το τάγμα των κληρικών, ήτοι έγινεν Αναγνώστης. Όταν δε έγινε δεκαπέντε χρόνων, εχειροτονήθη Διάκονος. Κατά δε τον δέκατον όγδοον χρόνον της ηλικίας του εχειροτονήθη Ιερεύς, και εις τον εικοστόν χρόνον εχειροτονήθη Επίσκοπος του Ιλλυρικού, πολλά πρότερον εργασάμενος θαύματα διά την υπερβάλλουσαν αρετήν του. Ας μη θαυμάζη δε τινας, διατί ο Άγιος ούτος εχειροτονήθη παρ’ ηλικίαν, έξω από τους θείους και ιερούς Kανόνας, τόσον της Οικουμενικής Έκτης, όσον και της εν Nεοκαισαρεία τοπικής Συνόδου, οίτινες διορίζουν ότι ο μεν Διάκονος, να χειροτονήται χρόνων εικοσιπέντε. Ο δε Πρεσβύτερος, χρόνων τριάκοντα. Kαι ο Επίσκοπος, υπέρ τους τριάκοντα. Τινάς, λέγω, περί τούτου ας μη θαυμάζη. Διατί ο Άγιος Ελευθέριος ήτον πρό του ακόμη να διορισθούν οι ανωτέρω Kανόνες. Αυτοί γαρ εδιωρίσθησαν ύστερον.
Επειδή δε επίστρεφεν εις την πίστιν του Χριστού πολλούς Έλληνας διά μέσου της διδασκαλίας του, τούτου χάριν εφέρθη έμπροσθεν του βασιλέως Αδριανού. Και τον Χριστόν Θεόν αληθινόν ανακηρύξας, κατά προσταγήν του βασιλέως βάλλεται επάνω εις ένα χάλκινον και πεπυρωμένον κρεββάτι, υποκάτω εις το οποίον ήτον εστρωμένη φωτία. Έπειτα εξαπλόνεται επάνω εις μίαν εσχάραν πολλά αναμμένην. Και μετά ταύτα βάλλεται μέσα εις ένα πυρωμένον τηγάνι γεμάτον από λάδι και οξύγγι και πίσσαν. Υπό της θείας όμως χάριτος διεφυλάχθη από όλα αυτά αβλαβής.
Ύστερον δε κατασκευάζεται με την συμβουλήν του επάρχου Κορέμμονος ένας φούρνος, ο οποίος είχε σούβλας οξείας από τα δύω μέρη. Μέσα εις τον οποίον, πρώτος ο Κορέμμων εμβήκε Πνεύματος Αγίου πλησθείς, και τον Χριστόν Θεόν είναι ομολογήσας. Επειδή δε ευγήκεν από εκεί αβλαβής, διά τούτο αποκεφαλίζεται, και λαμβάνει του μαρτυρίου τον στέφανον. Ο δε Άγιος Ελευθέριος εβάλθη μέσα εις τηγάνι. Και παρευθύς εσβύσθη μεν η φωτία, αυτός δε ευγήκεν από εκεί σώος και αβλαβής. Έπειτα ρίπτεται εις την φυλακήν, δεθείς δε εις καρότζαν, τραβίζεται από άγρια άλογα. Και λυθείς από την καρότζαν υπό θείων Αγγέλων, ανέβη επάνω εις ένα βουνόν υψηλόν, και εκεί συνανεστρέφετο με τα άγρια ζώα, τα οποία ημέροναν, όταν ο Άγιος εμελέτα τα λόγια του Θεού. Επειδή δε εστάλθησαν στρατιώται διά να πιάσουν αυτόν, τούτους ο Άγιος νουθετήσας, επίστρεψεν εις την πίστιν του Χριστού και εβάπτισεν. Ου μόνον δε τούτους, αλλά και άλλους Έλληνας έως πεντακοσίους εβάπτισε, πιστεύσαντας εις τον Χριστόν.
Φερθείς δε εις τον βασιλέα, και δοθείς εις τα θηρία διά να τον φάγουν, εδιαφυλάχθη σώος και αβλαβής. Και τελευταίον θανατόνεται από δύω στρατιώτας κατά προσταγήν του βασιλέως. Η δε μήτηρ του Ανθία εναγκαλισθείσα το νεκρόν λείψανον του υιού της, και κατασπαζομένη αυτό, με το ξίφος και αυτή θανατόνεται. Και ούτω μετά του υιού της λαμβάνει τον στέφανον της αθλήσεως. Τελείται δε η αυτού Σύναξις εις τον μαρτυρικόν Ναόν τον όντα πλησίον του Ξηρολόφου.
Σημείωσαι, ότι τα ελλείποντα τη του Αγίου τούτου Ελευθερίου ασματική Ακολουθία, ανεπλήρωσεν η εμή αδυναμία. Τον δε ελληνικόν αυτού Βίον συνέγραψεν ο Μεταφραστής, ου η αρχή· «Αιλίου Αδριανού». (Σώζεται εν τη Λαύρα, εν τη Μονή των Ιβήρων, και εν άλλαις.)
Τη αυτή ημέρα η Αγία Ανθία, η μήτηρ του Αγίου Ελευθερίου, περιχυθείσα τω του υιού νεκρώ, ξίφει τελειούται.
Ο Άγιος Κορέμμων ο έπαρχος, πιστεύσας τω Χριστώ και βαπτισθείς, ξίφει τελειούται.
Οι δύω Δήμιοι, πιστεύσαντες τω Χριστώ, ξίφει τελειούνται.
(Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου” Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Υμνολογική εκλογή.
Απολυτίκιον. Ήχος πλ. α.. Τον συνάναρχον.
Ιερέων ποδήρει κατακοσμούμενος, και αιμάτων τοις ρείθροις επισταζόμενος, τω Δεσπότη σου Χριστώ,μάκαρ ανέδραμες, Ελευθέριε σοφέ, καθαιρέτα του Σατάν. Διό μη παύσει πρεσβεύων, υπέρ των πίστει τιμώντων,την μακαρίαν σου άθλησιν.
Ετρεξες γρήγορα προς τον ουρανό, προς τον Δεσπότη σου Χριστό, σοφέ Ελευθέριε, που έδιωξες και γκρέμισες τον σατανά, στολισμένος με τον χιτώνα της ιερωσύνης, και στάζοντας από τα ποτάμια των αιμάτων του μαρτυρίου σου. Γι’ αυτό μη σταματήσεις να πρεσβεύεις για όλους όσοι τιμούν με πίστη τους μακάριους μαρτυρικούς σου αγώνες.
ΕΙΣ ΤΟΝ ΌΡΘΡΟΝ
Κάθισμα. Ήχος α’. Τον τάφον σου Σωτήρ.
Ελεύθερον τον νουν, εκ παθών κεκτημένος, εγένου του θεού, γνησιώτατος δούλος, και πλάνης ηλευθέρωσας, τους καλώς σοι πειθήσαντας’ εναθλήσας δε, ως Ιερεύς τε και Μάρτυς, Ελευθέριε, διπλούν εδέξω το στέφος, πρεσβεύων σωθήναι ημάς.
Απέκτησες ελεύθερο τον νου σου από τα πάθη, έγινες γνησιότατος δούλος του Θεού, οπότε ελευθέρωσες όλους όσοι ποθούσαν να βρίσκονται κοντά σου. Και αφού αγωνίσθηκες ως ιερεύς και μάρτυρας, δέχθηκες διπλό στεφάνι από τον Κύριο, πρεσβεύοντας για την σωτηρία μας.
Κοντάκιον. Ήχος β’. Τους ασφαλείς.
Ως καλλονήν των ιερέων Όσιε, και προτροπήν των Αθλοφόρων άπαντες, ευφημούμεν και αιτούμέν σε, Ιερομάρτυς Ελευθέριε. Τους πόθω σου την μνήμην εορτάζοντας, κινδύνων πολυτρόπων ελευθέρωσον, πρεσβεύων απαύστως, υπέρ πάντων ημών.
Σε υμνούμε, όσιε, και διαλαλούμε παντού τη φήμη σου, σαν καλλονή και κόσμημα των ιερέων, και ως προτροπή προς τους αθλοφόρους να αγωνίζονται μέχρι τέλους, Ελευθέριε ιερομάρτυς. Σε παρακαλούμε να ελευθερώσεις από κάθε είδους κίνδυνο όσους εκ βάθους ψυχής τιμούμε την μνήμη σου, πρεσβεύοντας στον Θεό για όλους μας.
Ο Οίκος
Έπιδε εύσπλαγχνε Ζωοδότα, ως φιλάνθρωπος μόνος και οικτίρμων θεός, την της ψυχής μου σκοτόμαιναν’ και πανσθενεί δεξιά σου Λόγε, των παθών ελευθέρωσον της αισχύνης, όπως τον σον Ιεράρχην υμνήσω Ελευθέριον’ αυτός γαρ όντως εκ μήτρας εγνωρίσθη σοι, και καθηγίασται, και ανετέθη σοι, ως Σαμουήλ, από μητρός ιεράς σοι τω Κτίσαντι, πρεσβεύων απαύστως υπέρ πάντων ημών.
Ρίξε το βλέμμα Σου Εύσπλαγχνε Ζωοδότη, φιλάνθρωπε και οικτίρμον, πάνω στο τρελλό σκοτάδι που σκεπάζει την ψυχή μου, και με το παντοδύναμο χέρι Σου, Λόγε του Θεού, ελευθέρωσέ με από τα αισχρά πάθη, για να μπορέσω να υμνήσω τον ιεράρχη Σου τον Ελευθέριο. Γιατί αυτός πριν γεννηθεί έγινε γνωστός σε Σένα και ορίσθηκε σαν άγιος για Σένα και από την ιερή μητέρα του αφιερώθηκε σε Σένα, όπως ο Σαμουήλ. Να, τώρα πρεσβεύει ασταμάτητα για όλους μας.
Συναξάριον
Τη ΙΕ’ του αυτού μηνός (Δεκεμβρίου), άθλησις του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου.
Στίχοι. Ελευθέριος, ως αδουλόνους φύσει,
Σπάθας θεωρών, ουκ εδουλούτο πλάνη.
Δίον Ελευθέριον δεκάτη πέφνε φάσγανα πέμπτη.
Ο Ελευθέριος ως φύση με ελεύθερο νου, δεν υποδουλωνόταν στην πλάνη ούτε με την απειλή του ξίφους.
Κατά την δεκάτη Πέμπτη του μηνός το ξίφος έκοψε τη ζωή του Ελευθερίου.
Τη αυτή ημέρα η Αγία Ανθία, η μήτηρ του Αγίου Ελευθερίου, περιχυθείσα τω του υιού νεκρώ, ξίφει τελειούται.
Στίχοι. Δίδωσι μήτηρ νεκρικόν κόσμον τέκνω,
Αυτή εαυτήν συγκεκομμένην σπάθαις.
Η μητέρα σου σου αποδίδει τις νεκρικές φροντίδες, μα μαζί σου χτυπιέται από τα ξίφη του μαρτυρίου.
Τη αυτή ημέρα ο άγιος Κορέμμων, ο έπαρχος, πιστεύσας τω Χριστώ και βαπτισθείς, ξίφει τελειούται.
Στίχοι. Αθλήσεως ουκ είχε Κορέμμων κόρον,
Έως ετμήθη τον αυχένα τω ξίφει.
Ο Κορέμμων δεν χόρταινε το μαρτύριο, μέχρις ότου το ξίφος έκοψε τον αυχένα του.
Τη αυτή ημέρα, οι δύο Δήμιοι, οι πιστεύσαντες τω Χριστώ, ξίφει τελειούνται.
Στίχ. θεόν σε γνόντας Δημίους δύο, Σώτερ,
Άλλοι κατακτείνουσι δήμιοι ξίφει.
Τους δύο δημίους που Σε γνώρισαν και ανεκήρυξαν σαν Θεό, τους αφαίρεσαν τη ζωή δύο άλλοι δήμιοι με το ξίφος.
Τη αυτή ημέρα άθλησις της αγίας Οσιομάρτυρος Σωσάννης.
Στίχοι. Σωσάννα, ώ πώς η πάλαι και η νέα,
Τους συκοφαντών ου διέδρασαν λόχους.
Η Σωσάννα η νέα, όπως και η παλαιά, δεν ξέφυγε τους λόχους των συκοφαντών.
Τη αυτή ημέρα μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Ελευθερίου του Κουβικουλαρίου (θαλαμηπόλου).
Στίχοι. Ελευθέριος ούχ υπέπτηξε ξίφος’
Ελεύθερον γαρ είχε νουν παντός φόβου.
Ο Ελευθέριος δεν φοβήθηκε το ξίφος, γιατί είχε τον νου του ελεύθερον από κάθε φόβο.
Τη αυτή ημέρα μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Βάκχου του νέου.
Στίχοι. Μη δεύτερον τις, μηδέ Βάκχον τον νέον,
Εν τοις αθληταίς ταττέτω δια ξίφους.
Κανείς να μην κατατάξει ως δεύτερον τον νέο αθλητή, τον Βάκχο, που άθλησε με το ξίφος!
Ταις αυτών Αγίαις πρεσβείαις, ο θεός, ελέησον και σώσον ημάς.
Αμήν.
Εξαποστειλάριον. ο ουρανόν τοις άστροις.
Χριστώ προσήγαγες Πάτερ, πιστών αγέλας ως ποιμήν, σοι δε προσφϋσα τω μόσχω, δάμαλις η τεκούσα, συνανηρέθη’ μεθ’ ης σε, νυν Ελευθέριε μέλπω.
Ως καλός ποιμένας οδήγησες κοντά στον Χριστό αγέλες από πιστούς, πάτερ. Και η μητέρα σου πέφτοντας πάνω σου, σαν άλλη αγελάδα στο μοσχαράκι της, μαρτύρησε μαζί σου. Και αυτήν μαζί σου δοξάζω με ύμνους.
Δόξα των αίνων. Ήχος β’.
Ως της θείας ελευθερίας επώνυμος, της ιεράς διπλοίδος, Πάτερ κατηξίωσαι” και ευθαρσώς την ευσέβειαν διδάσκων, των πρακτέων τους λόγους ημάς εξεπαίδευσας. Όθεν και την μαρτυρικήν ένστασιν νεανικώς εκτελέσας, εν αμφοτέροις διέπρεψας, και διπλούν είληφας το στέφος παρά Χριστού του θεού’ όν καθικέτευε, Ιερομάρτυς Ελευθέριε, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Εσύ έφερες το όνομα της θείας ελευθερίας, που προέρχεται και βρίσκεται κοντά στον Θεό, και αξιώθηκες μάλιστα να ενδυθείς την ιερατική στολή. Έτσι, διδάσκοντας θαρραλέα την ευσέβεια, μας εκπαίδευσες λέγοντας τι πρέπει να πράττουμε. Και αφού έφερες σε πέρας το μαρτύριο σε νεαρή ηλικία, διέπρεψες και στα δύο, λαμβάνοντας διπλό στεφάνι από τον Χριστό και Θεό. Αυτόν ικέτευε, ιερομάρτυς Ελευθέριε, να σώσει τις ψυχές μας.
Απόδοση, Ελένης Χρήστου.